Vluchten of vechten

Adrenaline is het stresshormoon dat ons in principe klaarmaakt voor een fysieke inspanning, hetzij om te vechten hetzij om te vluchten.

De naam zelf is afgeleid van de latijnse naam van de bijnier: “adren” wat letterlijk ‘bij de nier’  betekent. Dat is een apart orgaantje dat zich in de buurt van de nier bevindt en dat in staat is grote hoeveelheden adrenaline af te scheiden.

In werkelijkheid is het complexer dan dat want adrenaline wordt ook in de hersenen en de zenuwknopen afgescheiden, en gaat vergezelt van andere stoffen zoals noradrenaline, serotonine etc. Maar laten we het eenvoudig houden en eens kijken naar wat adrenaline uit de bijnier met ons organisme doet.

Jager en prooi

Wanneer het adrenalinegehalte in het bloed stijgt, doordat je een of andere vorm van dreiging waarneemt, of onder stress staat, ga je sneller ademhalen, de hartslag versnelt, de bloeddruk stijgt en je bloedsuikergehalte gaat omhoog. Op die manier bereidt ons organisme zich voor op een lichamelijke inspanning.

Dat werkt heel goed in de natuur, voor het konijn dat ineens hard moet wegrennen, als het de vos heeft gezien, en het werkt ook voor de vos die op zijn lunch gaat jagen. Het werkt veel minder goed voor ons die moeten overleven in een samenleving waar een vlucht- of een vechtreactie meestal totaal misplaatst zou zijn.

We worden de hele dag door geconfronteerd met bedreigingen, waardoor ons adrenalinegehalte gaat stijgen, wat ons voorbereidt op een lichamelijke inspanning die er maar niet komt. We doen daar niets mee, en juist daarom gaat de stress ook nadelig inwerken. Velen van ons lopen met verhoogde bloeddruk en een versnelde hartslag rond waar ze verder niets mee doen. Integendeel het kost nog meer energie om al die opgestapelde woede en ergernis te onderdrukken. Er zijn immers allerlei sociale codes die ons beletten om fysiek te reageren op allerlei vermeende bedreigingen. Vechten mag niet en weglopen ook niet, dus houden we het deksel op de ketel en de druk binnenin loopt op.

Uiteindelijk is dat niet goed voor het hart en de bloedvaten, of voor de maag die ook meer zuur gaat secreteren, wat we nog niet hadden genoemd.

Management

Het antwoord is dan met een groot woord: ‘stressmanagement.’ Er zijn allerlei manieren denkbaar om met deze nadelige vormen van stress om te gaan. Sportbeoefening is een van de eerste dingen waar je aan denkt, omdat het lichaam dan iets kan doen met al die opgeladen energie. Het is goed voor het metabolisme calorieën te verbranden zeker in een omgeving als de onze, waar veel te veel calorieën voor het rapen liggen.

Relaxatie

Een andere mogelijkheid is zich relaxatietechnieken eigen te maken en toe te passen. Dat kan op verschillende manieren. Het komt er op aan op gezette tijdstippen daar even wat tijd voor vrij te maken, om op adem te komen en op zoek te gaan naar de inwendige stilte. We nemen ons voor om morgen zo een oefening bij wijze van voorbeeld uit de doeken te doen.

Foutmeldingen

De voorbije nacht, vroeg deze ochtend eigenlijk, is de server uitgevallen.

Tenminste dat kan ik alleen maar bevroeden, want informatie krijg je daar niet over. Hoe dan ook had ik ineens geen toegang meer tot het internet, zodat ik er niet in slaagde mijn dagboekbijdrage van vandaag tijdig up te loaden. Bij deze, met iets van twintig uur vertraging.

Mijn excuses voor de regelmatige lezers die hun dagelijkse portie hebben moeten missen. Buiten de vakantieperiodes is iets dergelijks het laatste jaar nog maar zelden voorgevallen, dat ik niet op het appel verschijn. Ik vond dat bijzonder vervelend en het leidde tot een acute reactie van stress en frustratie. Ik knutsel zowat de laatste twee jaar elke dag onophoudelijk aan deze website en als dat op een goede dag niet door kan gaan door middel van technologische sabotage, dan komt dat hard aan.

Computerstress

De bijzondere stress als gedwarsboomde computergebruiker bestaat erin, dat je eindeloos naar het blanke scherm  blijft staren, naar het evolutiebalkje, en steeds nieuw blijft proberen, in de hoop dat het probleem slechts tijdelijk is, om steeds weer de  boodschap te zien verschijnen: “deze pagina kan niet worden weergeven.”

Het lag niet aan mijn computer noch aan mijn internetverbinding, dus het vermoeden is dat de server van de provider het heeft begeven. Je krijgt daarvan geen enkele verwittiging vooraf, geen enkele feedback gedurende de panne, bijvoorbeeld hoe lang het nog zou kunnen duren, noch enig woord van verontschuldiging of uitleg omtrent de oorzaak achteraf. Radiostilte

Ik vind dat allemaal redelijk bot, van een firma die ik elke maand goed geld betaal om mij een dienst te leveren en die zich in stilzwijgen hult als die dienst ineens niet voorhanden blijkt te zijn. Acute stressreactie dus, met neiging tot mopperen en opborrelende agressie, waar je niets mee kunt aanvangen bij gebrek aan een gesprekspartner.

Moderne samenleving

Dat is eigenlijk op zich een best wel frequente vorm van stress, zeker in onze maatschappij waar we zo afhankelijk zijn geworden  van allerlei toestellen en apparaten. Het is te vergelijken met de frustratie van de gebruiker van het openbaar vervoer, als de trein, de tram of de bus niet komen opdagen, en je niet weet of het zin heeft te blijven wachten, dan wel uit te kijken naar alternatieven.

Die stress is gebaseerd op een verwachting die je hebt en die niet uitkomt. Je had allerlei dingen gepland die je had willen doen en die nu niet door kunnen gaan of op een ander tijdstip. Het is een acute frustratie die we allemaal kennen en die niemand vreemd is. We maken dat allemaal wel mee dat een of ander apparaat of toestel het niet doet, net op het ogenblik dat we denken het dringend nodig te hebben.

Besluit

In die gevallen gebeurt er van alles in het lichaam, en niet alleen in de geest. Een aantal van die veranderingen in het lichaam zijn afhankelijk van de afscheiding van hormonen. Een grote speler is de bijnier die hormonen afscheidt die een bijzondere rol spelen in de stressreactie.

Een van de meeste bekende hormonen is het adrenaline. Daarover morgen (straks eigenlijk) meer.

Ti guarda dall..

De website van ‘Il Grand’ Inquisitor’ is een goudmijn voor Brusselse operalîefhebbers, (te vinden onder http://www.gopera.com/igi/?category=5)

Deze website is immer goed gedocumenteerd en geïllustreerd met een weelde aan details en roddels, en daarenboven nogal eigenzinnig en soms uitgesproken. De recensies zijn altijd leerrijk en dus de moeite waard.

Informatie

We zijn dus eens gaan kijken wat ze daar vonden van onze Pelléas en Mélisande, zodat we vernemen dat het een herneming was van de openingsproductie van vier seizoenen geleden. “De productie van Pierre Audi rond de "omgevallen vaas" van Anish Kapoor behoort tot één van de interessantere producties van de afgelopen jaren.”

Ik schreef het al dat die nepfopspeen van Anish wat mij betreft de show gestolen heeft. Het is geweldig hoe het decor verandert naarmate de sculptuur wordt rondgedraaid, of moeten we schrijven de architectuur?

We moeten helaas vermelden dat wij de voorstelling in minder dan optimale omstandigheden hebben bijgewoond door een probleem met de hoofdrolspeelsters. We moeten hier meteen even bij vertellen dat de Opera om beurten gezongen wordt door twee verschillende bezettingen die elkaar als het ware de hele tijd aflossen.

Pechverhelping

Zo was het voorzien, maar het is anders uitgedraaid. De eerste Mélisande, Sandrine Piau, heeft zich reeds tijdens de repetities bezeerd en zou een spierscheur hebben opgelopen, wellicht tijdens het eindeloze beklimmen en beklauteren van het imposante decorstuk van Anish Kapoor. Geen nood want de tweede Mélisande, Monica Bacelli, nam de eerste voorstellingen allemaal voor haar rekening, met als gevolg dat ze vorige zaterdag, toen wij er waren, kapot gezongen was en niet meer kon, het arme wicht.

Intussen was Sandrine Piau weer bij stem maar nog niet ter been, en dus niet klaar om te klauteren. Ze zaten daar dus me een sopraan die wel kon zingen maar niet spelen en een die wel kon spelen maar niet meer zingen.

Zo kwam het dus dat Monica de rol van Mélisande heeft geacteerd zonder de mond open te doen, terwijl Sandrine onopvallend gekleed in de linkerbenedenhoek de partij stond te zingen. Dit was een noodoplossing en goed dat er een gevonden is, maar het was natuurlijk niet ideaal voor de toeschouwer om in de psychologie van Mélisande te komen.

Meningen

In vergelijking met vijf jaar geleden is Piau gegroeid in de rol en is ze een boeiendere Mélisande geworden. Stéphane Degout is nog altijd een degelijke Pelléas. Zijn stem is wat donkerder geworden in vergelijking met vijf jaar geleden, wat hem in mijn oren minder ideaal maakt. In de tweede bezetting kregen we met Yann Beuron een tenor-Pelléas met licht-baritonale kleur, wat de perfectie benadert. Hij krijgt van mij ook de prijs van de zanger met het mooiste Frans. Vocaal staat hij sterker in zijn schoenen in vergelijking met zijn vertolking in Madrid. Golaud was niet overtuigend en Arkel was uitstekend.

Muntschouwburg

Wat me van de voorstelling zeker bij zal blijven is het decorstuk van Anish Kapoor.

Het neemt de vorm aan van een reusachtige half doorgesneden fopspeen die op het toneel om zijn verticale as kan draaien. Er is een trap aan de ene kant en die innerlijke krul naar binnen aan de andere kant. Indrukwekkend is het wel hoe dit van de spelers fysieke kracht en evenwichtsvermogen vereist. De zangers dienen zich omhoog en omlaag te bewegen en je hoopt de hele tijd dat ze niet gaan vallen.

We waren niet zo kapot van de stemmen, behalve de koning, een prachtige bas van Jérôme Varnier. Het is ook een beetje een rare opera. De zang is Frans en ingehouden, en dat is met niets anders te vergelijken, maar de muziek is prachtig. We mogen hier uitgebreid de website van de Koninklijke Muntschouwburg citeren:

Libretto

In dit verhaal van een onmogelijke liefde heersen vreemdheid en gevaar.

In een duister woud zorgt de zonderlinge verschijning van Mélisande, een jonge vrouw zonder verleden, voor een ommekeer in het leven van een adellijke familie die teruggetrokken leeft in een kasteel.

De betoverende charme van Mélisande versluiert er de schaduwen. Ze wekt passie in anderen op wellicht zonder het zelf te beseffen. Zo trouwt ze met Golaud die haar in het woud gevonden heeft en ontdekt ze vervolgens dat deze een jongere broer heeft, Pelléas, die ook verliefd op haar is. Dat moet natuurlijk fout aflopen.

De personages evolueren onvermijdelijk naar de ballingschap of naar de dood.

Mijlpaal

Het buitengewone evenwicht dat Debussy vond tussen de prachtige tekst van Maeterlinck en de verfijning van zijn muzikale taal maakt van Pelléas et Mélisande een uniek werk.

De regie van Pierre Audi en het spectaculaire decor van Anish Kapoor benadrukken het mysterie van deze poëtische reis doorheen de donkere zijden van de passie.

Ludovic Morlot, de nieuwe chef-dirigent van de Munt, dirigeert voor het eerst zijn orkest in een operaproductie.

Besluit

We hadden tegenslag met de vrouwelijk hoofdrol, die uit een een samenwerking tussen de manke en de blinde bestond, waarover later meer. We kwamen buiten met gemengde gevoelens, maar hoe dan ook is het een voorstelling die me bij zal blijven, al was het maar voor het decor.

Wat de dag bijzonder maakte, is natuurlijk ook de aanwezigheid van Kristien van Rome, die ik in een vorig leven nog gekend heb als studente pedagogie aan de Universiteit van Leuven, midden jaren tachtig.

Ze zag er patent uit, onveranderd, en helemaal zichzelf.

Ontstresst

Ik was van plan om het deze week eens uitgebreid over stress te hebben, maar dat moet nu maar even wachten, omdat ik een uitzonderlijk mooie zaterdag heb beleefd, waardoor ik nog eens van mijn eigen stress ben afgekomen.

Ik ben eerst op de kunstbeurs van Brussel geweest, modieus in het Engels ‘Art Fair’ genoemd, om naar de moderne kunst te kijken die daar heden ten dage verkocht wordt, en ’s avonds was er opera, met name Pelléas en Mélisande van Claude Debussy in de Muntschouwburg.

Teveel voor een dag eigenlijk, dus laat ik maar bij de moderne plastische kunst beginnen, zoals ze in twee paviljoenen van het Heizel Paleis te zien was.

Ik heb er een aantal foto’s gemaakt, waarvan hier eentje te zien is, al kan ik er de naam van de kunstenaar even niet bij vertellen.

Trapfout

Er zijn prachtige dingen te zien, en lelijke dingen, en een hoop kitsch, waar ik mij natuurlijk altijd aan verlustig. Zeer gevarieerd in kwaliteit en boodschap.

Ik heb tussendoor in een kunstwerk van 7.500 euro getrapt. Dat ligt daar gewoon op de grond. Ik voel ineens iets knisperen onder mijn zolen en ik sta daar gewoon in het kunstwerk.

De galerijhouder kon er smakelijk om lachen en een fel geklede vrouw maakte zich los van de barkruk waarop ze zat om het kunstwerk met een paar welgemikte schoppen van haar zwarte pumps weer op orde te krijgen.

Het ging om steenscherven op de grond die in een kringetje lagen om iets anders. Voor je het wist lag het weer goed. Ja pret kun je wel beleven met moderne kunst.

Ik ben er dus in getrapt mag je wel zeggen, maar het strekte tot goede luim.

Prijs/kwaliteit

Het brengt me het gezegde in de herinnering: ‘als je niet weet wat het is, dan is het meestal kunst.” Je kunt het zo gek niet bedenken of het is al een keer gedaan, dus het is niet gemakkelijk om nog iets te vinden dat niet op een aftreksel van iets anders lijkt.

Je krijgt toch een en ander te zien voor je vijftien euro die je dient te betalen om binnen te mogen. Het is ongeveer de prijs van een beetje museum voor een volwassene die voor zijn inkomen werkt zoals ik en die van geen enkele reductie kan genieten. Daar moet je kind, gepensioneerd, gehandicapt of student voor zijn. Of je moet een vip zijn natuurlijk, want er waren viplounges en vipauto’s, van het merk Range Rover. Het is natuurlijk wel een wereld waarin rijke mensen het voor het zeggen hebben.