Van horen zeggen

De mystiek is een fabel als we Michel de Certeau mogen geloven.

Het gaat over een verhaal, en als we het over de Christelijke mystiek hebben, dan past dat verhaal in een traditie die twintig eeuwen overspant. Het gaat om mensen die beweren dichtbij God te zijn gekomen, of door hem te zijn aangeraakt. Dat is heel interessant en het levert puike literatuur op, die ik graag mag lezen.

Letteren

Maar het is wel literatuur, iets wat ooit neergeschreven is en wat we nog altijd kunnen lezen, waardoor we  rechtstreeks contact krijgen met iemand uit het verleden en kunnen vernemen wat die beweert.

De mystieke ervaring is anderzijds dan ook weer geen Godsbewijs. Het is voor iemand die geschoold is in de exacte wetenschap moeilijk te aanvaarden dat er een persoonlijke God zou bestaan die zich met onze zaken zou bemoeien, en die de tijd zou nemen sommige schepselen in hoogsteigen persoon te benaderen. Stel dat God bestaat dan denk ik niet dat hij of zij tussenkomt in het menselijk bestaan. Beter niet trouwens.

De wereldgeschiedenis, op planetaire schaal bekeken, geeft toch al niet de indruk dat daar een redelijk denkend wezen achter zit. Het lijkt er niet op dat de Heilige Geest met name de Katholieke Kerk heeft verhinderd dwaalwegen in, en de bal mis te slaan. Maar terzelfder tijd vind ik het best wel opwindend wat een heilige Teresa van Avila, of dichter bij ons een Jan Ruusbroec ons te vertellen heeft.

Psychiatrie

Er zijn mensen geweest die met hun begrippenkader en in de taal van hun tijd ons iets meedelen over de menselijke ervaring, ten opzichte van een bovennatuurlijke aanwezigheid, en die daar een literatuur over hebben nagelaten, die we de mystieke literatuur noemen, en die me in hoge mate boeit. Dat zal blijken voor degenen die de moed hebben ‘De laatste ketter’ te doorworstelen of naar het hoorspel omtrent Molinos te luisteren.

Of neem nu pater Surin, de figuur uit de zeventiende eeuw, die door Michel de Certeau van onder het stof werd gehaald. Het is een raadselachtig en controversieel personage die gedurende zeventien jaar een psychiatrische aandoening vertoonde die het hem belette in het openbaar te verschijnen of deel te nemen aan het sociale leven.

De psychiatrie heeft zich altijd voor de mystiek geïnteresseerd en biedt een andere bril om naar het verschijnsel te kijken. Daarmee wil ik de mystieke ervaring niet reduceren tot een gestoord waarnemingsvermogen of een hysterische uitbarsting. Het is alleen zo dat de moderne wetenschap ons kan helpen om beter te begrijpen wat daar gebeurd is en wat daar verteld wordt.

Besluit

Het is mogelijk de mystieke literatuur te lezen zonder vooroordelen, en er door geraakt te worden, ondanks de wetenschappelijke bagage waar we thans over beschikken.

Beeld: Sint-Jeroen van Leonardo da Vinci.

Oplossen in de kosmos

Mystiek gaat over het hartstochtelijk streven naar een persoonlijke vereniging van de ziel met God.

Kan dat eigenlijk wel?

Laten we om te beginnen het begrip van die God zo breed mogelijk maken. Het kan ook gaan over een zich oplossen in het heelal, het een worden met de kosmos etc. Het is niet alleen contact met iets anders, het is ook loskomen van jezelf. Die drang zal altijd wel bestaan hebben en heeft veel sporen nagelaten in de literatuur. Iedereen zal ooit wel iets meemaken dat een mystieke draagwijdte heeft.

Fabel

De mystiek komt doorgaans tot ons via geschreven en gedrukte bronnen, onder de vorm van een verslag, van een auteur die iets vertelt over de zoektocht naar de persoonlijke vereniging, het verlangen ernaar, de tegenslagen op de weg, de extase etc. Elk verslag is persoonlijk gekleurd.

Elke cultuur zal wel zijn eigen traditie hebben en wij hebben de onze, natuurlijk met een Christelijke inslag, dat houd je niet tegen, als je een paar eeuwen terug wilt kijken.

Het is een onderwerp dat me altijd heeft geboeid en waar ik veel over las, toen ik nog las.  Nu had ik dit weekend een uurtje vrij om nog eens een boek vast te pakken, met name een van de Franse jezuïet, historicus en psychoanalyticus Michel de Certeau te lezen: La fable mystique, XVI^me- XVII^me siècle. Het is iemand die met name over de zeventiende eeuwse Franse mystiek heel wat te vertellen heeft, een periode die me bijzonder interesseert, wegens Molinos.

Ander

De mysticus is op zoek naar de ontbrekende ander. Je kunt dat goed vergelijken met de hoofdse minnelyriek, waar de auteur meestal streeft naar de vereniging met een onbereikbaar geachte persoon van het tegengestelde geslacht. De hartstocht komt door het gemis dat als tragisch en pijnlijk wordt ervaren.

Bij de mysticus komt daar nog bij dat het niet om de vereniging met een levende menselijke persoon handelt, maar om iets of iemand die de natuur en onze zintuiglijkheid per definitie overstijgt. Dat wij daar contact mee zoeken, tot daar aan toe, maar op het ogenblik dat er iemand is die zegt dat hij dat contact gevonden heeft, moeten we scherp toekijken, om ons geen oor te laten aannaaien.

Er zijn altijd snoeshanen geweest, en nog veel meer snoeshennen, laat dat duidelijk zijn, snoeshoenderen dus, die beweren over een directe lijn met de schepper te beschikken. Dikwijls is de fabel nogal dun, en liggen andere motieven aan de oppervlakte. Je kunt niet zomaar iedereen geloven die zegt, contact te hebben gehad met het hogere.

Verifieerbaar is het doorgaans niet, en het onttrekt zich dan ook in gewisse mate aan een wetenschappelijke analyse. Je gelooft er in, of niet, maar te bewijzen valt het allemaal niet.

Besluit

De vraag is of er tussen al de rommel ook af en toe iets echts zit. Is het aannemelijk dat sommigen in rechtstreeks contact met het bovenaardse denken komen, en dat ze daar iets zinnigs kunnen over vertellen, waar wij iets aan hebben.

Dat is de hele vraag van de mystiek. Ik heb zo een gevoel dat ik daar nog iets meer zal over moeten vertellen.

Maar dan wel elektrisch

Grillen is de beste manier om lekker eten te bereiden.

We gaan met vakantie, en dat doen we deze keer met de auto.

We zochten naar een betaalbare oplossing, wat betekent dat we hotels toch een beetje gaan vermijden en liever een plek opzoeken met airconditioning, wifi, een grill en een parkeerplaats, een keuken waar je kunt koken. Zo kun je toch al restaurants vermijden.

Adriatische

We hebben iets gevonden aan een betaalbare prijs en het is niet verder dan Kroatië. Als het allemaal waar is wat ze beloven.

Vooral de kwaliteit van de keuken baarde me zorgen bij het reserveren. We stellen geen behagen in twee elektrische kookplaten en een microgolf. Daarmee kun je niets wat deugt bereiden. Misschien een dag of twee en dan ga je op beperkingen stoten. Nee je moet iets kunnen roosteren om goed te eten. Zeker als het over nobel vlees of vis gaat, want dan is de grill meestal de beste oplossing.

Eiwitbron

Sorry voor de vegetariërs onder ons, maar ik mag dat nog altijd graag eten.

Geroosterd vlees, neem nu schapenkoteletjes, of een rundribstuk, een kip of de hemel op aarde: een eendenborst .Er zijn zoveel lekkere dingen die je kunt grillen. Worsten natuurlijk ook, of spek, noem maar op. En vis niet te vergeten.

Zowel vis met als zonder schubben. Inktvissen  bijvoorbeeld. Niet echt een vis maar goed roosterbaar. Of grote garnalen. Om je vingers bij af te likken. De kunst is natuurlijk dat zo te roosteren dat ze sappig blijven, en dat de schaal toch loslaat.

Vel

Echte vis kun je meestal beter roosteren met het vel eraan, waardoor er een vetlaagje omheen zit dat het uitdrogen belet en smaak aan de vis geeft. Wat eendenborst is voor het vlees, is zalm voor de vis. Geweldig om te roosteren. Op het vel natuurlijk. En dat op basis van hetzelfde principe.

Zowel de zalm als de eend beschikken onder de huid over een vetlaag die terzelfder tijd de rol van isolatie als van energiebron speelt. Voor het dier dan, want voor ons als kok, speelt diezelfde vetlaag een belangrijke rol bij het roosteren. Doordat het vet in dat vel onder de gril gaat koken, houdt het de temperatuur en de vochtigheid van het gerecht onder controle.

Besluit

Het vlees of de vis suddert en braadt in zijn eigen vet. Om die reden is het niet nodig veel vet toe te voegen, veel minder dan wanneer je het in de pan zou braden. Je moet dan wel niet de jus gaan eten. Spijtig want die is net zo lekker.

 Ik smeer het wel in moet olie om te vermijden dat het de buitenkant te snel gaat verbranden. Met provençaalse kruiden, zout en peper. Meer moet dat niet zijn.

Warmte en onweer

Wat is het toch een prachtig land, zeker nu in deze zomerdagen.

Ik zat met moeder in de tuin. Het had geregend ’s morgens, maar het gras was alweer droog.

De treurbeuk en de treurberk glinsterden in de lichte wind. We hadden het over koetjes en kalfjes. Over marktproducten vooral.

Dat is wellicht haar favoriete gespreksonderwerp. Zo raak je geen gevoelige zenuwpunten en er is altijd iets over te melden. Zij is zeer opgetogen over de kwaliteit en de versheid van de producten van de Proxy Delhaize waar ze haar inkopen doet. Ze loopt met een kruk, maar ze rijdt nog met de Ford naar de winkel en doet haar inkopen zelf. Mentaal is ze nog goed, en ze houdt zich merkwaardig kranig.

Rouw

We zijn nu zeven maanden na het overlijden van mijn vader.

Ze gaat gewoon door en wenst in het grote huis te blijven wonen waar ze altijd met hem heeft geleefd, gedurende meer dan dertig jaar. Het is haar volle recht en ze kan het ook, nog niet rijp voor een gesticht. Ze is omringd met thuiszorg en ze trekt zich goed uit de slag. Het zwarte gat is uitgebleven.

We zijn naar het graf geweest en we hebben de bloemen ververst. Een stil moment.

Tafelgegenoegens

Het was een mooie avond. Ze had foie gras en wijngaardslakken, Franse delicatessen die ik wel lekker vind.

De foie gras was romig en vol smeuïge smaak. Soms is het een kleffe kwak, en op veel plaatsen moet je nooit iets nemen wat op foie gras lijkt, maar de foie gras van de Proxy Delhaize van mijn moeder was perfect te eten, zoals foie gras hoort te zijn.

Ze had er een petit Chablis bij gekocht. Er was geroosterd brood, en er kwamen dus ook nog wijngaardslakken op tafel in lookboter. Tja, dierenliefhebbers mogen me haten, maar zowel de foie gras (gemaakt van gefolterde ganzen) als de slakken (zonder pardon geslachtofferd) hebben me geweldig gesmaakt bij die petit Chablis van de Proxy Delhaize.

Besluit

Je kunt er alles vers vinden, alleen voor vis moet ze soms wat verder rijden, omdat het in de Proxy Delhaize altijd dezelfde vis is. Meestal kabeljauw- of pangasiusfilet. Het is de eerste zomer zonder mijn vader en hij blijft nadrukkelijk in het huis aanwezig.

Hoofdstedelijk Gewest

Hoe moet het nu met Brussel, als de nationalisten hun zin krijgen?

Stel dat de wens van de grootste partij in Vlaanderen, de nationalistische NVA, in vervulling gaat en Vlaanderen scheurt zich los uit het Koninkrijk België, wat gaan ze dan met Brussel doen? Daar heb ik nog niemand een zinnig antwoord horen op geven. Wat je hoort is allerlei lippendienst, want het kost niets om nog maar eens te onderstrepen dat Brussel belangrijk is voor de Vlaamse economie, maar concreet hoor je nooit hoe dat dan zal verlopen.

Persoonlijke evolutie

Als je me pakweg twintig jaar had gevraagd naar mijn nationaal gevoel, dan zou ik toen gezegd hebben: ik ben Vlaming, maar geleidelijk aan ben ik me meer Brusselaar gaan voelen, en uiteindelijk zelfs Belg. Ik sta daar zodanig van te kijken, dat ik het hier op de site vast al een paar keer vermeld heb. Ik ben pas met de jaren het belang van België gaan inzien. Van een soort België waarvan Brussel het kloppende hart vormt.

Er kan aan Brussel veel verbeterd worden en de Brusselaars zijn daar ook volop mee bezig. Ik kan veel van de kritiek begrijpen en trouwens ook delen. Op zich is het evenwel een prachtige, levendige en bruisende stad. Een unieke plek op aarde. Voor vele lezers lijkt het wesllicht op een open deur intrappen, maar ik stel alleen maar vast dat er ten opzichte van Brussel heel veel vooroordelen en misvattingen de ronde doen, met name in Vlaanderen.

Voor velen is het toch een soort Sodom of Gomorra met allerlei problemen die beter daar zouden blijven, en niet naar Vlaanderen komen.

Suburbia

Wat die problemen toch wel doen natuurlijk.

Seks en drugs en rock’n roll. Je houdt het niet tegen, ook niet door een gewestgrens te trekken.

Vlaanderen is de afgelopen jaar sterk verstedelijkt en het gebied rond Brussel helemaal, en het Hoofdstedelijk Gewest ligt bovendien in het hart van het Vlaams Gewest.  Brussel ligt pal in het midden en daaromheen treffen we de Vlaamse Rand aan. Het spreekt voor zich dat Brussel en die Rand sterk met elkaar verweven zijn, economisch maar ook wat bijvoorbeeld het openbaar vervoer betreft, de openbare diensten zoals onderwijs en medische zorg en ga zo maar even door.

Brussel is een economische motor voor de hele omgeving. Vele Vlamingen uit de rand, en verder wonen in Vlaanderen, maar werken in Brussel, wat verklaart dat er zo veel files zijn naar Brussel in de ochtendspits. Al die mensen verdienen hun loon in Brussel, maar betalen belasting in Vlaanderen. De stad draait op voor de infrastructuur, maar de baten gaan naar de omgeving.

Voor de ene de lasten, voor de andere de lusten. Dat kan niet blijven goed gaan.  

Besluit

België biedt een kader waarbinnen een aantal problemen aan een oplossing kunnen geraken. Neem dat kader weg, en dan moet je me toch eens vertellen hoe ze dat gaan oplossen.