Waan en zin

Het thema in de cyclus van Myriade die thans loopt is de ‘waan.’

Excuseer dat het thema van vorige maand de eerste week nog in deze maand is blijven overlopen, met de oeverloze discussie omtrent het christelijk en moslim zijn. Om daar kordaat mee te stoppen, ben ik zonder overgang overgeschakeld naar de nieuwe opdracht. We gaan het nog eens over de waan hebben.

Welke schilder is er beter geschikt dan Jeroen Bosch om die waan te illustreren, aan de hand van de bezoekingen van de Heilige Antonius, een Egyptische woestijnheilige uit de vierde eeuw, die er een bijzondere verstandhouding met varkens op na houdt. Ik vind het niet uit. Bosch heeft het thema meer dan eens benaderd, maar we tonen hier twee uitersten: bovenaan een heftig drieluik, onder de meer intieme verhouding tussen de melancholische heilige en de huis geworden vrouw die hem van de overkant aanstaart.

Het zijn twee kanten van de waan. Die kan heftig verlopen en tot grote activiteit aanzetten, maar die kan evengoed binnensluipen in de innerlijke gedachtegang. De verleiding van de Heilige Antonius, in de intieme versie, is een vrouw die de vorm van een huis aanneemt. Dat is het hele punt.

Dat is wat ik de hele tijd om me heen zie gebeuren. Een jonge, frisse man gaat trouwen. Het volgende wat je ziet, is dat de vrouw de vorm van een huis aanneemt. Kun je de rest van je leven kromliggen om het af te betalen. Iets wat ik zelf ook doe, ik wijs niemand met de vinger. Het is de waan van de dag. De waan dat we allemaal in een fermette moeten wonen met een diesel op de oprit. De waan van de media die ons elke dag sterke verhalen opdissen waarvan veel niet waar blijkt te zijn.

Het jaar 2017 wordt het jaar van de waan of de waarheid. We zijn benieuwd naar wie of wat het gaat halen. Wij krijgen geen tijd ons te vervelen in deze spannende tijden. In de diashow hieronder geven we nog een paar voorbeelden van verzoekingen van de Heilige Antonius. Er zijn verrassend veel Nederlanders bij de schilders die zich aan het motief hebben gewijd, vooral in de zeventiende eeuw.

Verzoeking van de Sint-Antonius.