Dagboek maart 2014

1. apr, 2014

Borderline revisited

Er zijn heel wat reacties gekomen op ons thema van vorige maand.

Een moeder van een psychiatrische patiënt komt nog eens terug op onze artikels omtrent psychaitrie in het algemeen en borderline persoonlijkheid in het bijzonder. Ook alle anderen die hebben gereageerd, hartelijk dank voor de belangstelling in mijn artikelen. Ze zijn te vinden in de maand februari onder dagboek 2014.

Doordat ze chronologisch geplaatst zijn staat de jongste bijdrage boven. Je kunt ofwel op ‘oudere’ klikken en je zo een weg banen richting 1 februari, maar er is ook een overzicht, zodat je beter kunt zien hoeveel artikelen er zijn. Sorry dat het zo opgebouwd is.

Verschil

De bijval toont aan dat de reeks aan een behoefte tegemoet komt.

Borderliners zijn vaak uiterst gevoelige en charmante mensen, eens je hun vertrouwen hebt gewonnen. Vaak schenken ze hun vertrouwen net aan de verkeerde personen trouwens, dat is ook zo tragisch. Terwijl wij als hulpverleners het soms zo moeilijk hebben hun vertrouwen te winnen. Dat is zo eigenaardig.

Ik hoop dat ik duidelijk heb kunnen maken dat aangepaste zorg een groot verschil kan maken in de levenskwaliteit van mensen die met borderline persoonlijkheidsstoornis behept zijn, of met een andere ernstige psychiatrische stoornis kampen.

Die zorg komt op de eerste plaats uit de omgeving als die er is. Niet iedereen kan teruggrijpen op het gezin of de familie. We hebben in de moderne grootstad ook vaak te maken met mensen die totaal geïsoleerd zijn en die geen naasten hebben om op terug te vallen behalve dan de hulpverlening, en die is ook niet altijd makkelijk te verkrijgen, zoals ook deze moeder heeft kunnen vaststellen.

Mantelzorg

Als de omgeving wel adequaat is, en een groot deel van de zorg op zich neemt, is dat meestal een groot voordeel, zoals de moeder over wie ik het had, grif kan getuigen. Het is een vrouw die altijd zeer discreet is gebleven, die in stilte haar carrière heeft opgegeven om haar telg bij te kunnen staan in de eindeloze ziektegeschiedenis, in alle anonimiteit en zonder dat het de gemeenschap iets kost.

Dergelijke mensen die binnen hun eigen familie het verschil maken, verdienen een pluim en wat ze doen wordt in onze samenleving naar mijn aanvoelen te weinig gewaardeerd. Het is bewonderenswaardig wat deze vrouw voor haar kinderen heeft gedaan. Ze zal er wellicht nooit een decoratie voor krijgen, omdat al dat werk in de mantelzorg in het verborgene blijft. Er is nooit een factuur voor uitgeschreven, en dat zal wellicht ook nooit gebeuren.

Wat ik wel weet is dat deze vrouw een groot verschil ten gunste heeft bewerkstelligd in het leven van haar dochter.

Kritisch en nuchter

De zorg is schaarser dan we denken.

Persoonlijk zie ik om me heen toch veel dingen die beter kunnen. Dan is het heel nuttig dat er een moeder is die de juiste vragen stelt daar waar de dochter op de grond van haar aandoening, niet de assertiviteit en de nuchterheid van geest heeft, die soms nodig zijn om de juiste beslissingen te treffen, en vol te houden.

31. mrt, 2014

Doe het nu!

Luxe is iets wat je n(i)et kunt veroorloven: net niet of net wel.

Het vorige thema van onze dichtersclub Myriade was ‘luxe’ ter gelegenheid waarvan onze bijdrage omtrent de luxenicht ontstaan is. Zie ook in het menu van de website onder Pasquino: ‘Luxenicht.’

In de marge van het gebeuren is er een discussie geweest, of het gevoel dat na het overwinnen van een levensbedreigende ziekte ontstaat luxe genoemd mag worden. Chris is hierover het volgende van mening:

Citaat

“Het gevoel van geluk/weelde na het ontworstelen aan levensbedreigende ziekte is geen vorm van luxe. Daarentegen is het voelen van de warme zon op je huid, op een terras aan zee, ver van verplichtingen en zorgen, wel een vorm van luxe. Het eerste overkomt je. Het tweede kan je je veroorloven.”

“Dat maakt, als het helemaal in orde is in onze bovenkamer, dat we ons gelukkig voelen. Luxe kan gelukkig maken en luxueus kunnen leven is een kwestie van geluk hebben (en meestal hard werken, wat ik iets anders vind.) In het eerste geval is luxe een oorzaak van geluk, in het tweede geval is geluk hebben oorzaak van luxe.”

Sparen

Het zijn inspirerende woorden.

Het gevoel van luxe na een levensbedreigende ziekte komt te pas, omdat je het jezelf eindelijk eens gaat gunnen. Luxe mag normaal niet, maar het mag wel als we de strijd met de ziekte aanbinden, en meer nog als die overwonnen is. Onze generatie die stilaan op weg naar de exit gaat, is nog behept met de schrale mentaliteit van de wederopbouw voordat mei 1968 een nieuwe klok liet luiden.

Luxe is iets waar de jongere generaties minder moeite mee hebben. Zolang het leven eindeloos lijkt is luxe een zonde, want het is een voorafname op de toekomst. Arbeiden en sparen is de boodschap. Luxe is in wezen de antipode van sparen. Het is een prettige vorm van verkwisting.

 

Omdat luxe per definitie een plezier is dat gemist kan worden, en dat geld kost, is het de eerste budgetpost waarop gespaard kan worden.

Op weg naar het einde

Als je een keer goed de smaak van de eindigheid hebt kunnen proeven, door echt of ingebeeld voor de afgrond van het einde te staan, dan heeft sparen geen zin meer. De toekomst moet wijken voor het nu. Voortaan kunnen we het ons in eer en geweten veroorloven in weelde en luxe onze toegiftdagen door te brengen.

Op luxe ligt met andere woorden aanvankelijk een vorm van schuldgevoel, dat opgeheven wordt wanneer het leven zijn voltooiing nadert. Als de dood een keer heeft aangeklopt, ga je elke dag de moeite waard proberen te maken. Dat is de beste manier. Je eigen leven gaan beschouwen als een luxe waar je recht op hebt, en dat des te meer naarmate je blootstond aan lijden en het risico op overlijden.

Foto: onze nieuwe badkamer.

29. mrt, 2014

Hallux valgus

Wat moet je met moeilijke voeten?

Het klinkt verschrikkelijk maar het is niet dodelijk. Hallux valgus betekent alleen maar dat mijn tenen scheef gaan staan, en naarmate de jaren toenemen, worden mijn voeten steeds krommer. Het grootste probleem doet zich voor ter hoogte van de wortel van de grote teen, maar het zet ook de pezen en kapsels onder spanning, en je krijgt er uiteindelijk alleen maar pijnlijke en moeilijke voeten van.

Het heeft veel met schoenen te maken en daar zou ik een boom kunnen over opzetten. Ik had het er onlangs over met Myriam die behept is met dezelfde voetenkwaal. Zij heeft zich al twee maal laten opereren, maar zij blijkt ondanks de ingreep toch ook nog altijd met die voeten te sukkelen, en we mogen niet zeggen dat ze na haar operaties lichtvoetig door het leven huppelt.

Vrijheid blijheid

Ze beklaagde zich er een beetje over dat haar chirurg er ook geen raad mee wist.

Dat is nu zo vreselijk Hollands, dat systeem wat ze daar hebben, dat ertoe leidt dat je maar te aanvaarden hebt wat ze je vertellen. Ik stelde nog voor om een tweede opinie te vragen, en dat blijkt in Nederland niet zomaar te kunnen. Als ik haar was zou ik in België gaan raadplegen, alleen maar om een derde of vierde opinie te krijgen, niet om er los in te vliegen met een derde operatie.

Eerst goed nadenken en voor en tegen afwegen. Je kunt niet blijven opereren. Het gaat alleen om advies. Waarom zou ze niet over de landsgrenzen kijken inzake zorg als haar vraag niet beantwoord is in eigen land?

Open grenzen

Dat recht heb je als Europeaan.

Je kunt naar alle landen gaan om je te laten verzorgen.  Je kunt in België nog altijd voor relatief weinig geld een uitstekend advies in een universitair centrum voor voetchirurgie aanvragen, zonder behoefte aan enige verwijzing. Als het een moeilijk geval is, kun je genieten van een collegiale bespreking van je probleem door een panel van deskundigen.

En dan kun je nog beslissen. En je kunt een derde opinie vragen, en een vierde. Dat is België dames en heren! Geen wonder dat Nederlanders massaal onze ziekenhuizen bezoeken. Niet dat we wonderen kunnen doen en het is uitkijken voor allerlei schurken, maar je kunt mits enige voorzichtigheid prima advies krijgen voor weinig geld.

Vrees

Behalve een amandeloperatie toen ik zes of zeven was ben ik nooit geopereerd geweest in mijn leven en ik wens dat graag zo te houden.

Ik schuif de operatie voor me uit omdat ik denk dat je het beter zo laat mogelijk in het leven kan doen. Ik heb überhaupt niets met heelkunde of operaties. Ik mag er niet aan denken. En als het me zou overkomen dat het moet gebeuren dan zou ik me liefst de beste chirurg uitzoeken.

Ik kan alleen maar ervoor pleiten eerst deskundig advies te vragen en vervolgens eens goed na te denken, om voor en tegen af te wegen. Ik kan er allemaal mijn mening over geven, maar zelf doe ik het ook in de broek als ik aan de andere kant van de toonbank beland. Zo liet ik me behandelen voor goedaardige huidgezwelletjes door een hele dermatoloog en dan piep je toch anders als je daar in je ondergoed staat.

Ik mag soms wel kakelen dat ik het allemaal weet, maar dat is niet zo als ik zelf aan de beurt ben. Al de branie die ik ooit mag gehad hebben, verdwijnt als sneeuw voor de zon, zo gauw het over mijn eigen gezondheidsproblemen gaat.

28. mrt, 2014

Crisisvergaderingen

Vroeger heb ik nog in het bestuur van verenigingen gezeten.

Nu doe ik dat niet meer, wegens fundamenteel teleurgesteld in het verenigingsleven. Dat komt doordat je afhankelijk bent van een consensus. Als je de hele tijd het gevoel hebt vooruit te willen, maar niet te kunnen, omdat anderen in het bestuur het niet zo begrepen hebben, dan wordt het vervelend en ga je je eigen maagslijmvlies opvreten.

Dat is wat me overkwam in het lastige jaar 2002 waarna ik alle engagement heb stopgezet.

Crisis

Het was steeds hetzelfde scenario.

Wat ik vaak heb gezien is dat de vereniging een of andere crisis meemaakt of tegenvallers moet verwerken. Het bestuur gaat dan samen zitten om een potje te jammeren, waarna de lijst van steeds weer dezelfde klachten aan bod komt. Daaruit ontstaat een geanimeerde discussie, waar niemand nog wijs uit geraakt, want iedereen wil graag zijn stokpaardje berijden.

Beslissingen worden niet genomen, knopen niet doorgehakt. Op het einde van de wisselwerking kom je dan steeds weer tot dezelfde conclusie; dat iedereen meer zijn best gaat doen. Uiteindelijk verandert er niets omdat iedereen zijn best al deed.

Beter dan best bestaat niet.

Beperkingen

Ik geloof niet zo in je best doen.

Je moet het gewoon doen elke dag weer waarmaken, en dat kun je niet altijd op zijn best doen. Uiteindelijk kom je altijd op het gemiddelde uit.

De kruissnelheid van een voertuig ligt per definitie lager dan de topsnelheid. Je moet een tempo kiezen dat je vol kunt houden op termijn. Zo is het ook in de kunst. Het valt niet vol te houden steeds op het toppunt van je kunnen te blijven presteren. Daar is het menselijk organisme niet voor gemaakt.

Het kan niet elke keer geniaal zijn wat we doen. Het is zoals in fotografie, soms maak je een polaroid snapshot en soms maak je een vernuftige lichtstudie met een Hasselblad, maar de boog kan niet altijd gespannen staan. Je maakt honderd polaroids in de tijd die je nodig hebt voor een studie maar uiteindelijk houd je in beide gevallen een bruikbare foto over, en het zal evenveel gekost hebben.

Prijs

De arbeid die je besteedt aan je werk moet onzichtbaar blijven, want er mag geen prijskaartje hangen aan datgene wat je de kijker aanbiedt. Of de lezer in mijn geval. De inspanning die het kost om iets te maken moet de spontaneïteit van de ingeving de nek omwringen. We moeten natuurlijk altijd ons best doen. Maar moeten we onszelf voortdurend onder verdenking stellen dat we ons best niet hebben gedaan?

Als je kookt voor vrienden, moet je het plezier van de eters ook niet bederven, door te gaan zeuren hoeveel moeite het allemaal heeft gekost, hoeveel tranen om de uien te pellen, en hoeveel ovendamp je in de ogen hebt gekregen. En je kunt ook niet iedere keer op drie sterrenniveau koken.

27. mrt, 2014

KZ A 5148

Nog in verband met de jaren dertig. En veertig.

Gisteren raakte bekend dat Regine Beer is overleden. Ze werd 93. Ik heb haar jaren geleden tijdens mijn korte periode van bekende Vlaming ontmoet als ik me goed herinner tijdens de Gentse Feesten einde jaren tachtig.

Ik heb een heel gunstige herinnering van haar omdat ze zo gewoon bleef. Een innemende persoonlijkheid, die zich zelf niet op de voorgrond plaatste en die kon luisteren. Ze kwam helemaal niet zielig over of zo en ze jammerde niet. Ze bleef nogal bij de feiten.

Levensloop

Om een persartikel te citeren: Regine Beer werd geboren op 5 november 1920 in Amsterdam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ze gedeporteerd naar het uitroeiingskamp van Auschwitz-Birkenau. Zij overleefde en keerde in 1945 naar Antwerpen terug.

Ik heb ergens gehoord of gelezen dat de ze de eerste dertig jaar na de verschrikking die ze heeft overleefd, voornamelijk zweeg en er niet over wilde praten.

Toen gebeurde er iets moois en merkwaardigs. Ze ging haar mond wel open doen en ze begon te vertellen, niet om er zelf een beter gevoel aan over te houden, maar omdat ze vond dat iemand moest doen wat ze deed, en dat is getuigenis afleggen van de verschrikking, omdat die niet vergeten mag worden.

Als leerkrachte begon Regine Beer in de jaren zeventig haar levensverhaal te vertellen aan scholieren en in de daaropvolgende decennia gaf ze duizenden lezingen over de verschrikkingen van de holocaust, voor organisaties van allerlei ideologische en godsdienstige strekkingen.

Spreken.

Ze deed dat niet op een deerniswekkende manier, dat was zo indrukwekkend aan haar.

Ze gaf geen enkele aanleiding iets anders te denken dan alleen dat daar iemand zat haar levensverhaal te vertellen, op een toon alsof dat allemaal zeer gewoon was. Ze was in elke betekenis van de term een levende getuige, die het zelf uit de eerste hand had gemaakt, en ze was een van de laatsten die overbleef van die generatie , waarvan de meesten zoals bekend in de uitroeikampen omgekomen zijn.

Ik ontmoette haar op het plateau van een publiek debat waar ik als aanstormende jonge schrijver was uitgenodigd. We konden een beetje praatten voor en na de voorstelling als ik het zo mag noemen, en ik voelde me meteen op mijn gemak bij haar, alsof we elkaar altijd gekend hadden. Ze had geen wantrouwen of angst, en straalde alleen gezellige warmte uit. Niet dat je de indruk krijgt dat daar een gekwetste vogel zit, zoals je dat soms hebt bij overlevenden van rampen die aan het woord worden gelaten.

Ik vond destijds en doe dat nu nog, dat ze bijzonder kranig was door het zo te verwerken en naar buiten te brengen. Ik bedoel daarmee dat het spreken erover naar mijn aanvoelen een belangrijke stap is geweest, en in zekere zin de voltooiing van een moeizaam verwerkingsproces dat eerst dertig jaar nodig heeft gehad om tot een evenwicht te komen.

Moge haar ziel rusten in vrede.

Erkenning

Over haar deportatie en levensverhaal verscheen in 1992 het boek 'KZ A 5148'. Regine Beer werd meermaals gelauwerd, onder meer met de Prijs van het Vrijzinnig Humanisme en de Prijs voor de Democratie. Zondag had ze een Lifetime Achievement Award in ontvangst moeten nemen bij de progressieve vrouwenbeweging Zij-kant. 

Regine Beer is de moeder van VRT-journalist Stefan Blommaert. De familie alle sterkte toegewenst. Wat mogen ze trots zijn op haar.