Dagboek Juni 2013

30. jun, 2013

Evenveel keren bedankt

Alweer de laatste dag van de maand, en de laatste dag van de lenteblog.

Tegen morgen overschrijden we naar verwachting het kwart miljoen klikken op onze website. Bedankt lieve lezers voor de belangstelling en het vertrouwen. We zijn nu dik twee jaar bezig en de site is nu wel erg omvangrijk geworden, bij zoverre dat we dicht tegen het maximaal aantal beelden aanschuren.

Verder groeien in omvang heeft dan ook niet veel zin meer. Daarom zijn we gestopt met de wekelijkse nieuwsbrief, en we gaan het nu maandelijks proberen te doen, of nog minder, omdat er zoveel foto’s gaan in zitten.

Ombouw

De nieuwsbrieven die we enkele maanden lang wekelijks hebben gemaakt, zullen we wellicht ombouwen naar een themapark, als we daar eens tijd voor vinden. Het is allemaal een kwestie van tijd. Omdat het een eenmansonderneming is die tijd fysiek beperkt, ook al omdat ik er een voltijdse job op na houd.

Hoe dan ook moet ik gaan sleutelen aan de structuur en de indeling van de site. Ik neem me dan ook voor hier en daar te gaan schuiven. Sorry als dat voor de trouwe lezers wellicht zal leiden tot enige verwarring als bepaalde onderdelen van naam of van plaats zullen veranderen. Ik zou een paar dingen willen stroomlijnen.

De bedoeling is dubbel. Enerzijds een aparte leeservaring verschaffen voor de lezer, maar anderzijds ook een uitlaatklep bieden voor mijn geest die dat blijkbaar nodig heeft in de dagelijkse strijd met de kwelduivels van het moderne leven (zoals Bill Gates, maar laat ik daar niet op in gaan.)

Tegenwind

Onbegrijpelijke pannes, onredelijke facturen, slopende personeelsbesprekingen, onbetamelijke belastingaanslagen en de gigantische bedragen die omgaan in de bouwsector, nu we  aan het bouwen zijn. Ik kan veel hebben, zo lang ik maar over mijn gedachten kan ordenen en in woorden omzetten. Belangrijk is daarbij dat zulks gelezen kan worden door bekenden of onbekenden, en dat er af en toe eens iemand reageert.

Dat maakt me bestand tegen zowat alles wat me de laatste weken en maanden is overkomen. Ik voel me als een vis in het water zolang ik dat mag blijven doen. We zullen maar hout vasthouden.

Besluit

De gewoonte elke dag een blogfragment en een dagboekbijdrage toe te voegen, zal ik proberen te blijven volhouden. Verder zal ik de komende maanden, dat neem ik me toch voor, vooral knutselen en schaven om het bestaande uit te puren en aantrekkelijker maken, voornamelijk met het oog op de toegankelijkheid van de informatie.

29. jun, 2013

Van Aristoteles tot Freud

Behalve de medische betekenis waarover we het gisteren hadden, kan het woord Catharsis nog verschillende ladingen dekken.

In de Christelijke traditie staat Catharsis voor een programma van zuivering door berouw, boete, versterving en gebed. Alles zit in dat woord versterving: de verlangens en begeerten moeten dood. Dit is helemaal geen opwekkende boodschap, en een onderneming waar ik het nut niet van inzie. Al vind ik wel dat we de baas moeten worden over onze eigen begeerten, maar niet op die manier. Vrolijk word je er niet van.

Theater

In het theater, en dat gaat helemaal terug op niemand minder dan Aristoteles, is Catharsis een zuivering van de ziel door toedoen van de emoties die de theatervoorstelling in het beste geval bij de toeschouwer oproept. De ziel en ook het lichaam, want in die tijden was dat nog niet zo gescheiden als nu reinigen zich in een bad van fysieke, emotionele, religieuze en geestelijke gevoelens. Door op te gaan in het verhaal en de angst en deernis mee te maken ervaren wij als toeschouwer een loutering van de ziel.

Voor mij is dat met name bij uitstek het geval in de opera. Na een geslaagde voorstelling voelt de ziel als nieuw aan, uitgeput maar tevreden van zoveel emotionele en esthetische uitdagingen, van die intensiteit en op die korte tijd.

Divan

Het begrip is tenslotte ook overgegaan naar de psychologie. De grondlegger van de psychoanalyse, Sigmund Freud probeerde bij het begin van de voorbije eeuw al hysterie te behandelen door het bespreekbaar maken van trauma’s uit de jeugd. Daar hebben we al het idee van een onverwerkt verdriet of een onuitgesproken woede uit het verleden dat nooit bevredigend verwerkt is geweest. Daardoor blijft het doorwerken, zozeer dat je er ziek van wordt.

Door dat trauma alsnog te verwerken, kan daar iets aan gedaan worden, en dat gebeurt in de hedendaagse psychotherapie nog steeds. De Catharsis is dan een teken van succes van de therapie, en een mijlpaal in de behandeling. Dit kan met sterke emoties gepaard gaan, en het werkt bevrijdend.

Besluit

Gisteren kwam ik via het onderwerp meditatie bij het begrijp Catharsis terecht. Je kunt die toestand van zielsloutering ook bereiken in het comfort van uw eigen omgeving, door te mediteren, maar je moet niet proberen het in die richting te gaan sturen, want dat lukt niet.

28. jun, 2013

Catharsis

Meditatie is een puike manier om de kwaliteit van het eigen leven te verbeteren, en het kan ook een belangrijke rol spelen in de psychotherapie.

Vreemd dat het niet breder bekend is, en dat er zoveel misvattingen over de ronde doen. Het is helemaal niet iets exotisch of bedreigends, niets om bang van te zijn. Het zal je persoonlijkheid niet veranderen, alleen maar verdiepen.

Zeker in het begin, en bij mensen die het echt nodig hebben, is het goed uitdrukkelijk ruimte en tijd voor het mediteren uit te trekken, en er een zekere regelmaat in te brengen. Het is zoals met fitnessen: elke dag een paar minuten is beter dan op het einde van de week twee uur achter elkaar. Door de herhaling zal de doeltreffendheid verhogen.

Doel

Niet dat er een doel getroffen moet worden. Ga maar lekker freewheelen. Je innerlijke gedachtegang zoveel mogelijk de vrije loop laten en niet proberen te sturen. De bedoeling is wel dat jij je er lekker bij voelt. Het is al heel wat als jij je tenminste op die momenten lekker in je vel kunt voelen.

Daar zal vroeg of laat toch wel een stuk zelfaanvaarding uit voortkomen, en dat hebben we nu nodig. Loskomen van je woede en van je schuldgegevens. Leren echt van jezelf te houden met je zwakheden en tekortkomingen, met inbegrip van de angsten.

Mensen die gelovig zijn kunnen in hun geloof vaak hefbomen vinden om de meditatie te verdiepen, maar je hoeft niet gelovig te zijn om er baat bij te vinden. Er is geen reden om bang te zijn dat je er op een of andere manier godsdienstig van wordt. Elke godsdienst heeft op haar eigen manier vorm gegeven aan meditatie en gebed, maar voor ongelovigen is er heden ten dage toch ook

Als je in God gelooft, bedank hem dan dat je op dat moment op die plaats mag zijn. Als je niet in hem gelooft, zeg dan iets in de zin van “wat mag ik blij zijn dat ik hier nu ben.” De autosuggestie zal na een tijdje helpen. Misschien zit er hier en daar nog een grote brok schuld, schaamte en woede vast, die vroeg of laat een los moet komen. Het is dan hopen op een Catharsis.

Cathartica

Ik verneem net dat het woord in medische kringen oorspronkelijk een eufemisme was voor een darmspoeling, een lavement zeg maar.

Het is wellicht enigszins onwelriekend maar de vergelijking gaat goed op met wat we willen bereiken: een moment van intense emotionele ontlading, vaak gepaard met tranen, waarbij een doorbraak tot stand komt van een nieuw inzicht, dat vrede en sereniteit geeft.

Als dat een keer gebeurt, zul je zien dat je altijd weer dichter bij je eigen zwaartepunt komt. Als meditatie ooit een doel mocht hebben, dan zou het voor mij dat wel zijn. Door alles los te laten kom je meer in je lood.

27. jun, 2013

Sicut nubes, quasi naves, velut umbra

De tijd vervlucht als wolken, zo schepen, of de schaduw.

We leven in een tijd waarin de stoffelijkheid van de kunst verdwijnt op weg naar de totale verdamping. De kunst vervliegt, tot er niets meer van overblijft dan polaroidfoto’s, die dan weer een nieuw kunstwerk vormen, dat alle vorige samenvat en we op een computerscherm bewonderen.

We hadden het onlangs over de tentoonstelling ‘Film as Sculpture’ in de Wiels te Brussel. Aanrader! We hebben er een soort graftombe van het celluloid betreden. 

Ontaarding

Het celluloid dat overblijft uit de vorige eeuw, dat niet meer gebruikt wordt, maar wel een schat aan herinneringen bevat, ligt in allelei archieven te verzuren en te verkruimelen, krimpen en verschrompelen.

Zoveel als kan zijn ze nu bezig die beelden te digitaliseren en voor het nageslacht te bewaren, losgeslagen van hun oorspronkelijke drager.

Op zich is dat heel goed, laat daar geen misverstand over bestaan. Maar behalve voor de mensen die de moed hebben om dat beeld voor beeld te digitaliseren, heb ik toch ook eerbied voor degenen die ook de materiële overleving van dat celluloid nastreven.

Overblijfsels

Net zoals de grammofoonplaat, en de buistelevisie vormt de film zoals we die vroeger kenden, vastgelegd op een plastic lint, dat voorbij een lichtstraal wordt gevoerd, een uitvinding die de twintigste eeuw kenmerkt, en in de eenentwintigste eeuw zijn plaats aan het verliezen is.

Het boek trouwens ook. Wat lees ik nu nog voor boeken. Ik lees al tien jaar geen boeken meer, hooguit vijf tot tien per jaar. Dat haalt een weduwe in Afghanistan ook op haar sloffen.

Ik las vroeger heel veel. Toch een boek om de twee, drie dagen, toen ik nog jong en aantrekkelijk was, maar mezelf onaantrekkelijk vond, maar die laan gaan we niet inslaan vandaag.

Ik bedoel maar. Ik heb nog steeds een werkkamer vol boeken, maar ik sla ze niet meer open. Alles wat ik zoek vind ik op het internet. Of ik dat nu wil of niet, het houdt gevaren in. Ik ben losgekomen van het voorwerp.

Besluit

Je wordt totaal afhankelijk van, en zelfs verslaafd aan het internet, zozeer dat je ontwenning vertoont als de verbinding uitvalt. Of als je een bepaalde link niet meer kunt volgen, omdat er iets onbegrijpelijks is gebeurd op je computerscherm. Of als de keuze die je wilde nemen niet in het menu voorkomt.

Wat is ons overkomen?

26. jun, 2013

Goed en kwaad

De scheiding tussen lichaam en geest bestaat al heel lang, maar in de loop van de eeuwen is de kloof alleen maar dieper geworden, in onze Westerse beschaving.

Een van de referentiepunten in de geschiedenis, van iemand die de tegenstelling tussen licht en materie heel scherp stelt, is de figuur van Mani, een Perzische godsdienststichter en de grondlegger van het Manicheïsme. Als beweging is dat uitgestorven bij mijn weten, maar de ideeën hebben wijde verspreiding gekend.

Midden-Oosten

We bevinden ons hier tijdens de derde eeuw na Christus, in Mesopotamië, zeg maar het Irak van vandaag, en dat behoorde toen tot Perzië.

Mani wordt geboren in een familie die tot een joods-christelijke traditie behoort.  Op de leeftijd van vier en twintig jaar beleeft hij een ingrijpende mystieke ervaring: zijn hogere ik “ontwaakt” en een bovennatuurlijke aanwezigheid verleend hem bijzondere machten. De geest die hem deze dienst bewees heette de Syzygos of Tweeling.

Sindsdien beschouwde Mani zichzelf als de parakleet uit het Nieuwe Testament: de door Jezus voorzegde Vertrooster, die door Jezus was voorzegd: "Ik heb jullie nog veel meer te zeggen, maar jullie kunnen het nog niet verdragen. De Geest van de waarheid zal jullie, wanneer hij komt, de weg wijzen naar de volle waarheid. Hij zal niet namens zichzelf spreken, maar hij zal zeggen wat hij hoort en jullie bekend maken wat komen gaat. Door jullie bekend te maken wat hij van mij heeft, zal hij mij eren. Alles wat van de Vader is, is van mij — daarom heb ik gezegd dat hij alles wat hij jullie bekend zal maken van mij heeft." (Johannes 16:12-15)

Het is een bevreemdende tekst uit het Nieuwe Testament die veel denkers het hoofd op hol heeft gebracht.

Asceet

Uiteindelijk komt Mani uit bij de bevinding dat de oplossing ligt in de vergeestelijking. De verlossing kan worden bereikt door onthechting, studie, vleesderving, vaste en kuisheid. Dat staat niet zover van wat Paulus van Tarsus aanprees. Het is een wereldbeeld dat gedreven wordt door een antagonisme tussen twee waardestelsels die elkaar uitsluiten: het goede, het lichte het geestelijke tegenover het slechte, het zware en het stoffelijke.

Besluit

Het gevolg van dergelijke denkbeelden, indien voldoende lang en streng doorgetrokken, is dat de menselijke ziel uit haar lood raakt. Door te willen ontsnappen aan de stoffelijkheid komt het tot ontkenning van een wezenlijk onderdeel van ons  bestaan.

De asceet is een atleet die zijn grenzen wil verleggen in de zoektocht naar contact met het hogere. Dat kan een levensprogramma zijn in het individuele geval, maar ik zou het niet aanprijzen voor de brede massa. Zelf ben ik niet zo voor ascetisme. Ik leef graag goed en mag genieten van de stoffelijke wereld in al zijn pracht.