Une Leçon Clinique à la Salpêtrière

Arts en patiënt

We hebben het deze maand in ons dagboek uitgebreid over de arts-patiëntrelatie.

Daarbij stuitten we op dit schilderij van André Brouillet uit 1887.

We zien hier een aantal bekende artsen op het einde van de negentiende eeuw, waaronder Georges Gilles de la Tourette (links vooraan) Joseph Babinski (die de vrouw ondersteunt) en Maurice Debove, staande helemaal links. Deze laatste was de gastheer van Frederik van Eeden in Parijs zoals u in ons dagboek kunt lezen. Ze wonen een klinische les bij van de ‘Napoleon’ van de geneeskunde van die dagen, Jean-Marie Charcot, die een patiënte hypnotiseert.

De arts staat centraal en de patiënt bezwijmt zowat. De brancard staat klaar om haar weg te brengen. Het is een veelzeggende mise en scène die wellicht naar een foto is geschilderd. In ons dagboek van deze maand verneemt u meer over Frederik van Eeden, Sigmund Freud en Jean-Martin Charcot.

Beleidswijziging

We nemen vanaf deze maand geen illustraties meer in het dagboek op, toch niet dagelijks. Misschien een enkele keer. We moeten bezuinigen op het aantal afbeeldingen omdat we aan de limiet zitten van de 3300 die 123websites toestaat. Het werd op de duur ook vermoeiend telkens weer plaatjes te verzinnen, ook als dat als illustratie bij de tekst niet echt nodig was. Ik veronderstel niet dat veel lezers die dagelijkse afbeeldingen gaan missen.

We zullen daarom het thema van de maand hier in de nieuwsbrief illustreren aan de hand van een paar uitgekozen plaatjes. Het schilderij van André Brouillet bracht ons op het idee om er nog een paar bij te zoeken met als thema een klinische les of desnoods een ziekenhuisscene. De vijf beste brengen we samen in de diashow van deze maand.

Demonstratie

Tijdens de klinische les is de patiënt gereduceerd tot een object om naar te kijken. Hij of zij wordt tentoongesteld voor een publiek dat net in de ruimte past. Studenten en staf kijken nieuwsgierig toe. Het kan om een stoffelijk overschot gaan, of om een levende patiënt. De aandacht gaat niet naar de persoonlijkheid van de getroffene maar naar haar of zijn letsel of afwijking. Hij of zij is meestal uitgekozen om aan staf en studenten te tonen, omdat het om een min of meer exemplarisch letsel gaat van de ziekte die op de agenda staat.

Bemerk het schilderij op de linkerzijwand. Het stelt een opisthotonus houding voor, die wellicht verwijst naar de spiegelbeeldhouding van de door hypnose bedwelmde patiënte.