Herfstdagboek

Mijn goede vriend S. is op een avond twee keer van godsdienst veranderd.

Op zijn facebook pagina dan toch. Hij komt net nieuw op facebook en zit aan zijn profiel te knutselen, in het Engels, en daar kon hij niets beter vinden, in het vak ‘geloofsovertuiging’: atheïst, want er was geen keuze van ‘non-believer’ wat correcter is.

Atheïst is om te beginnen al niet te verwarren met vrijzinnige, met de betekenis die dat woord heeft in Vlaanderen, wat iets heel anders is. Namelijk een georganiseerde religie van atheïsten.

Als je je daar het meest verwant mee voelt, dan moet je dat zo zeggen.

Iedereen moet dat voor zichzelf uitmaken, maar de atheïst mist natuurlijk wel de troost van de godsdienst.

‘De harde realiteit van de dood of de ondraaglijke lichtheid,’ om met S. te spreken, ‘worden niet opgevangen door de één of andere God of afstammeling van wie dan ook.’

Ik vind het heel boeiend en ik heb een mooie link in de blog van vandaag gezet, naar een site die daar dieper op in gaat, zij het in het Engels.

Godlessness kun je niet vertalen met Goddeloosheid, want dat klinkt in onze taal toch weer heel anders.

Er zijn heel veel godopvattingen mogelijk, maar zelf volg ik in grote mate Spinoza: ofwel bestaat God niet, en als hij bestaat kunnen we hem niet kennen. In beide gevallen kunnen we over God geen geldige uitspraken doen.

Ik kan wel volmondig beademen wat de Islam zegt: (let goed op) Er is geen God! Behalve God. En Mohammed is zijn profeet. Ik kan daar heel goed inkomen, en dat bestempelt me tot een moslim. Dus eigenlijk moet ik mijn Godsdienst in mijn facebook-profiel veranderen. Nu staat daar recovering catholic, letterlijk herstellende katholiek, in de zin dat je katholiek bent opgevoed en daarvan nog steeds aan het bekomen. Wat ook de waarheid is.

Wat ik een beetje dubbel vind is dat wij aan de ene kant vrije meningsuiting willen gunnen aan de cartoonisten, maar als de moslims zich dan daartegen keren, dan vinden wij ineens dat zij dat op een foute manier uiten, en dan wordt de vrije meningsuiting van die gemeenschap al een beetje relatief. Salman Rushdie mag van ons wel een boek tegen de Islam schrijven, maar de Ayatollah mag niet van zijn vrije meningsuiting gebruiken om een fatwa te schrijven, want dan roepen we moord en brand.

Op de lange duur raken we gewend aan een media cocktail van stereotiepe beelden omtrent de Islam en de Moslims. Op die manier geven we wel tegenwind aan net die moslims die open-minded, modern en democratisch gezind zijn. Die blijven uit beeld en moeten zich niet alleen verantwoorden ten opzichte van hun eigen meer conservatieve soortgenoten, maar ook ten opzichte van ons, verlichte westerlingen. Op die manier dwingen we alle moslims in een keurslijf, dat van de ouderwetse en conservatieve Islam, die ook bestaat, dat wil ik niet ontkennen.

Ik kom hier alleen maar in het geweer tegen het amalgaam, van moslim = achterlijk, agressief en gevaarlijk. Daar komt het altijd weer op neer. Ik vind dat dit voortdurend overtrokken wordt, en ik vind naar mijn gevoel dat daar iets niet van klopt.

Laten we om te beginnen de Islam en de Moslims even scheiden.

De Islam is een leer die schriftelijk is vastgelegd in teksten. Die leer kan iedereen zich eigen maken die dat wil, en degenen die dat niet willen verdienen evenveel respect als ieder ander mens.

In die leer is absoluut geen plaats voor zinloos geweld. Wel is de Islam een strijdbare godsdienst die aangedreven wordt door een felle energie.

Ik denk dat de Openbaring (en daarmee bedoel ik de Talmoed, de Bijbel en de Koran) aan ons gegeven is om ons te helpen dichter bij God te komen. Een van de manieren om dat te doen,  is te proberen een goed leven te leiden, en daarbij kunnen de Heilige Schriften een leidraad vormen, met name in het temmen van de menselijke driften, die het ons soms moeilijk maken om vooruitgang te boeken in het pad dat ons dichter bij God voert.

Tot daar de leer. Nu blijkt in alle volkeren wel een leer aanwezig te zijn die omgesmeed wordt tot godsdienst, en die er onder meer toe leidt dat er een identiteit ontstaat die zich rond die leer gaat kristalliseren. Neem nu de Moslim identiteit. Dan ga je kijken naar wat die godsdienst in het werkelijke leven met de mens doet.

Daar komen ook culturele, historische en lokale invloeden bij kijken. Dat kan exotische en zelfs bevreemdend overkomen. Nu kun je daar allerlei smadelijke opmerkingen over gaan maken, wat de laatste tijd ook meer en meer te horen is in de media. Maar wat schieten we daar mee op? Onze westerse intellectuelen begrijpen de godsdienst niet meer. Ze kijken er op neer, wantrouwen haar. Ze spotten en ze vrezen terzelfder tijd.

Wellicht maakt dat allemaal deel uit van het verwerkingsproces waar ieder van ons in de moderne maatschappij doorheen moet: dat iedereen anders is, en dat allerlei groepen in eenzelfde stadsruimte samen moeten leven.

Mijn neef ziet dat niet zo gebeuren, dat moslimpesten waar ik het over had gisteren.

Ik zie dat overal, wellicht omdat ik zelf in een moslimfamilie leeft, maar je kan toch niet ontkennen dat het de laatste vijf à tien jaar heel gortig is geworden, wat voor onzin er al niet wordt verkocht over de Islam en de moslims.

En dat soms heel extreem, ik denk maar even aan Geert Wilders in Nederland, horresco referens. Die mag zomaar kwetsen en beledigen dat het geen naam meer heeft. Er is geen enkele gemeenschap behalve de moslims die zich dergelijke vuige aantijgingen moet laten welgevallen, daar blijf ik bij.

Hier bij ons zitten wel veel langer dan Wilders met het Vlaams Belang. Dat wordt nu leeggezogen door de NVA van Bart De Wever. De Nationale Volks Armee noem ik dat altijd naar de officiële naam van het leger van de DDR. Een staat die veel langer dan het Westen etnisch homogeen is gebleven, niet dat de samenleving daarom succesvoller was, want ze is nu verdwenen.

Nu komt daar nog een video in Amerika bij, en de Franse cartoons en voordien al de Deense cartoons. Het moet wellicht kunnen in het raam van de vrije meningsuiting maar het kwetst wel, en als je systematisch gaat kwetsen, dan gaat dat vroeg of laat pijn doen. En dan krijg je onberekenbare reacties.

Nu kunnen wij wel zeggen: die moslims moeten maar eens stoppen met flauw doen, en zo gauw net als ons worden. Of anders maar terug met de tsjoekie tsjoekie stoomboot naar het takki takki oerwoud, om met Reve te spreken. Terug naar eigen land. In de praktijk is dat niet zo gemakkelijk.

Om de Moslims te overtuigen dat ze het fout hebben, zouden we anderhalf miljard mensen dag en nacht met agitpropmethoden moeten kunnen bestoken, wat ondoenbaar is want niemand heeft zoveel middelen. En om ze in hun landen op te sluiten is het ook al te laat, want ze zitten overal.

Dus blijft er alleen maar als optie over dat we zullen moeten gaan samenleven, goedschiks of kwaadschiks, en dan helpt het niet dat er autochtone blanke mannen zijn die vinden dat ze de vrije meningsuiting op die manier moeten gaan bewijzen, en mensen kwetsen die daar pijn van hebben.

Wat verbijstert is niet zozeer die verschijnselen zelf, zoals Geert Wilders, de cartoons, de video’s, maar wel de tolerantie bij ons, in onze landen, voor dergelijke uitingen. Dat wij door stilzwijgendheid of heimelijk instemmen de ruimte geven aan dat soort lieden, zonder dat iemand hen terecht kan wijzen.

Mijn neef was het in grote mate niet eens met mijn ideeën van gisteren.

Hij stelt dat de grootte van de geviseerde groep niet van invloed is op de vrije meningsuiting, Bovendien vindt hij de reacties in sommige moslimlanden buiten alle proporties. 

Om te  beginnen betreur ik het systematisch kwetsen van eender welke bevolkingsgroep los van de grootte. "Don’t mention the war." Je kunt de Duitsers kwetsen door te beginnen over de oorlog, de Joden door flauwe grappen over Auschwitz te maken en  de Amerikanen door eens voor de lol een Amerikaanse vlag te verbranden. Om de Belgen te kwetsen is het  voldoende om over Marc Dutroux te beginnen en alle Belgen in een moeite door pedofielen met een homofiele premierte noemen. Elke groep kan wel gekwetst worden. Maar moet dat ook altijd?

Ik denk niet dat een satirisch blad dat daarmee zou beginnen met al die groepen mensen systematisch te beledigen, het lang zou uitzingen.

Maar in geval van de moslims vinden we blijkbaar dat dat wel moet kunnen. Ik zeg alleen maar dat ik dat niet leuk en niet verstandig vind als dat stelselmatig gebeurt. Daarom pleit ik nog niet voor censuur.

Nou en dan blijf ik vinden dat de omvang van de versmade groep er wel toe doet. Drie miljard chinezen is andere koek dan het aantal inwoners van Aarschot. Kwetsen en vernederen is moreel even verwerpelijk in beide gevallen, maar de politieke gevolgen zijn navenant de grootte en de aard van de verguisde groep. Het heeft meer implicaties als het om ruwweg een kwart van de wereldbevolking gaat.

We stellen telkens weer vast dat die mensen boos reageren, en dat dit redelijk heftig kan zijn, zodat er hier en daar zelfs een brand wordt gesticht of dat er doden vallen, wat ik zeer betreur. We kunnen dat verwerpelijk vinden of moreel minderwaardig, een mening die ik niet deel, maar dat verandert de kwestie niet. Moeten wij dat dan telkens weer uitlokken?

Ook het aantal slachtoffers moet je trouwens zien in  het licht van de uitgestrektheid van de populatie waar we het over hebben. Als er tien doden vallen op anderhalf miljard mensen is dat heel wat anders dan tien Belgische para’s in Rwanda. Zowel politiek als moreel is de ene dode de andere niet.

Waar ik voor waarschuw is de moreel superieure houding die velen van ons in het Westen vaak aannemen in discussies over Moslims, zo van wij zijn beter want we hebben de vrije meningsuiting. Dat is een houding die een beter wederzijds begrip in de weg staat omdat ze niet tot wisselwerking uitnodigt.

Het zou evenwel zeer wenselijk zijn dat we die uitwisseling wel hadden, niet minder maar meer om dat anders zijn van de andere proberen te verstaan, zodat we altijd nog door een deur kunnen. Dat is de uitdaging van de toekomst. We zullen beter vooruitgaan als we stoppen met elkaar te beledigen en te vernederen.

We hebben een planeet te delen en dan zou iedereen juist moeten samenwerken aan een verbetering van de leefomstandigheden en het behoud van het milieu. Moeten we dan al die tijd verliezen met het over en weer kwetsen?

Foto: de stervende galliër, Rome, Capitolijns museum.

Van die Bart De Wever hype in Vlaanderen moet ik niet hebben, al vind ik hem als persoon wel intelligent en charmant, beetje mopperig. Leuke kwiskandidaat. Goed stel hersens.

Het zijn de denkbeelden die het bederven. Ik ben het er absoluut niet mee eens, voor geen meter. Ik vind het allemaal zeer rechts en voortvarend

Ik vertrouw hem niet om aan het roer van het schip van staat te gaan staan. Laat staan de gemeente Antwerpen.  Zeker niet nu de NVA, de partij van BDW, allerlei drijfhout van het Vlaams Belang heeft opgenomen.

Ja het niveau van het politiek debat is laag, maar ligt wellicht net op het niveau van de gemiddelde kijker.

Genuanceerd kun je zijn in dergelijke debatten want dan word je waargenomen als pedant en bezeten met details die niemand interesseren. Maar het is toch soms van veralgemenisering zoals mijn neef terecht opmerkt in een ongepubliceerde mail.

Wij hadden het verder ook over de Mohammed betogingen die je nu krijgt.

Ik denk dat we moeten aanvaarden dat de maatschappij heterogener is geworden en dat er meer verschillende soorten mensen rondlopen, waaronder ook exemplaren die zich verenigingen in een groep of gemeenschap. We zullen er moeten mee leven dat sommige groepen zo groot worden dat ze beginnen op te vallen. De moslims vallen in die categorie.

In wereld verband gaat het om heel veel mensen,

De gelovigen hebben een affectieve band met de stichter van de godsdienst, de profeet Mohammed. Als die beledigd wordt gaan ze emotioneel reageren.

Er zijn nu een paar journalisten en cartoonisten die hebben gevonden dat dat iedere keer opnieuw te gaan proberen.

Er is geen gemakkelijker en goedkopere manier om die moslims eens goed te pesten dan door een cartoon van Mohammed te publiceren. Iets duurder maar ook heel efficiënt  is het maken van een video opname.

De vrije meningsuiting moet kunnen, maar is het echt nodig een zo grote planetaire bevolkingsgroep wetens en willens op de ziel te trappen. Ik vind dat toch niet wijs en niet keurig. Spotten mag, maar systematisch kwetsen mag niet, en hier zitten we op de grens tussen beiden, een neuralgisch punt in de saga van onze samenlevingsproblemen.

Op de foto: detail van het praalgraf van Gregorius XV, paus van 1622 tot 1623 begraven in de Jezuïetenkerk van Sint Ignatius te Rome.