Beste wensen!

Het is tijd om het jaar af te ronden.

De laatste dag van het jaar. Tijd om de balans op te maken, op te ruimen, en aan nieuwe uitdaging te beginnen. Wat de site betreft is die balans overwegend positief. We danken allen voor de reacties en opmerkingen en die blijven ook in de toekomst uiterst welkom.

De website is flink aangegroeid, alleen door de dagelijkse bijdragen aan het dagboek en de blog. Deze week nog hebben we een hele roman onder de titel ‘Sprokkelmaand’ er op gezet. De maand april van de scheurkalender is ingrijpend gewijzigd en up to date gebracht. Zo zijn er nog wel dingen bijgekomen.

Beeldmateriaal

Helemaal af is het niet.

Dat zal het pas zijn als we aan de maand mei gaan beginnen, met als gevolg dat die dan bovenaan gaat staan.

Er zijn ook onderdelen die stilletjes verdwijnen zoals nu weer met de links gebeurd is, en met een aantal archieven die de moeite van het meeslepen niet meer waard waren. We moeten op het aantal foto’s bezuinigen, vandaar dat de nieuwe roman ongeïllustreerd is gebleven.

We doen nu elke maand een overzicht en dat is te vinden onder ‘Per Maand’ in het menu van de website. Daar gaan telkens een hoop foto’s in zitten, maar dat moet dan maar even.

Ik ga nu nog de bijdragen van derden weghalen om meer ruimte te maken.

Ordening

De volgorde van het menu verandert lichtjes.

De dagboekbijdragen worden per jaar gebundeld.

Ook is het de bedoeling de drie romans onder elkaar te zetten, met het dagboek ervoor en de poëzie erachter. Het zijn dingen die meestal geleidelijk gebeuren en lezers die nieuw zijn hoeven dit niet te weten, maar ik zeg het maar even voor de trouwe fans.

Wat het volgende jaar betreft, zullen we zeer spoedig overgaan tot het plaatsen van die andere achtergebleven roman onder de titel ‘Alsem’ of “Vergif zit in de dosis.” Daarmee zijn de grote lappen uit de wachtcataloog dan wel onder de pannen en staan ze open voor een breed publiek. Het hoeft geen betoog dat elke gelijkenis met levende personen geheel toevallig en ongewild is.

Video

Ook kijken we uit naar video en audiofragmenten van onze deelname aan het project ‘Herinner de Toekomst.’ We hebben de toestemming bepaalde onderdelen op onze site te zetten. We benaderen met de site meer een meer een toestand van volledigheid. Veel meer zal er nadien wellicht niet meer bijkomen.

Ik ga zeker nog een aantal overblijvende maanden van de scheurkalender oppoetsen. Als dat klaar is, zal ik misschien ooit nog een keer aan iets nieuws beginnen. Tussendoor komt er altijd wel een gedicht bij of iets anders kleins. Ik ben de nacht van oude jaar van wacht en ik zal een nachtje overslaan wat het werken aan deze website betreft. Er komt morgen dus geen bijdrage. Daarom wens ik nu al alle lezers een uitdagend, boeiend en bevredigend 2014.

Mijn beste wensen voor het nieuwe jaar.

Empathie

Toen ik gisteren begon over racisme in onze eigen streken, moest ik meteen ook weer denken aan de controverse rond Zwarte Piet.

Ik zag eergisteren op de televisie nog Markske van de Kampioenen, in het echte leven Herman Verbruggen, die zijn opwachting maakte in een praatprogramma waar de gasten fragmenten van het voorbije jaar mochten kiezen.

De televisieartiest koos voor het fragment waar een zwarte vrouw van een of andere commissie van de Verenigde Naties via de telefoon, met op het scherm een foto van haar, duidelijk en onversneden haar ongenoegen liet blijken omtrent het jaarlijkse Zwarte Piet gebeuren in Nederland en Vlaanderen, dat ze als zwarte persoon degraderend vond en als minachtend voor de zwarte medemens ervoer.

Onbegrip

Ik  begrijp de populaire acteur volkomen als hij zegt niet te kunnen verstaan wat hier het probleem is.

Het is hier niet de bedoeling de brave man persoonlijk aan te vallen, daar hij juist exemplarisch is voor een houding die in Vlaanderen algemeen is. Ik heb het hier niet aan de stok met Marc Vertongen, of de man die hem vertolkt. In de serie speelt hij een personage dat niet al te slim is. Dat doet hij geloofwaardig. Hij is een goede acteur die niet bang is vernederd te worden, en altijd kwetsbaar blijft.

Ik hou niet zo van de kampioenen die al twintig jaar in eindeloze herhalingen de VRT schermen teisteren, maar ik heb wel oog voor de professionele prestaties die daar neergezet zijn. Dat zijn heel veel woorden om uit te leggen dat ik niets tegen Herman heb. Ik neem hem alleen tot toonvoorbeeld omdat hij perfect een algemeen gevoel vertolkt, zo van er kan toch niets mis zijn met Zwarte Piet? Het is toch helemaal niet racistisch  bedoeld?

Andere bril

Waar maken de mensen van de Verenigde Naties zich druk over?

Om dat te begrijpen moet je toch eens proberen je dat gebeuren met Zwarte Piet voor te stellen vanuit het standpunt van de zwarte medemens. Je moet dat eens proberen met hun ogen te bekijken. Dan zie je toch wat anders dan wat we gewend zijn te zien.

 Dat het niet racistisch is bedoeld, belet niet dat het als beledigend, vernederend of minachtend wordt ervaren door degenen die zich geviseerd mogen voelen, namelijk mensen met een donkere huidskleur.

In elke klas zit tegenwoordig een zwart kind en we moeten ook eens door de ogen van dat kind naar de vertoning kijken. Ik denk dat elk kind in de klas wel op een of andere manier zal omgaan met dat andere kind dat door zijn huidskleur zo anders is. Het loopt niet altijd van een leien dakje voor dat andere kind en het zal wellicht in onze landen tegen veel vooroordelen moeten opboksen.

Begin december valt er dan in eens een blanke man met een witte baard en een rare jurk de school binnen, vergezeld door een aantal knechten die allemaal zwart zijn. Ik vind dat geen toonbeeld van gelijke kansen beleid.

Tradities veranderen.

Ik zeg niet dat we die hele Zwarte Piet moeten afschaffen, maar we mogen toch een stuk gevoeliger zijn en meer empathie opbrengen in een wereld die nu eenmaal meer en meer multiraciaal wordt en veelkleuriger dan ooit. We moeten de samenleving proberen gezellig te maken voor iedereen.

Het is het niet allemaal zo onschuldig en vrijblijvend als Herman in zijn sympathieke naïviteit hier meent te moeten denken. Het weglaten van de oorbellen, zoals nu beslist is door sommige steden, zal daar niet zo veel aan veranderen. Veel bereidheid om erover na te denken zie ik niet en dat is jammer.

Verdoken racisme

Zijn de Vlamingen racistisch?

Het is een moeilijke vraag, maar ik denk dat we na rijp beraad toch een positief antwoord, in de zin van bevestigend moeten geven. Gunstig is dat niet. Het is een constant gegeven dat mensen van vreemde komaf, zeker als ze uit een moslimland komen, in Vlaanderen amper aan de bak komen tijdens sollicitaties, en moeilijk een huis kunnen huren. Vaak stoten ze op een muur van onbegrip en argwaan..

Ik denk dat veel Vlamingen zich dat gewoon niet bewust zijn. Ik merk dat zelfs aan mijn stagiairs die  vaak op onbegrijpelijke redenen in Vlaanderen een stageplaats geweigerd wordt, omdat de vacature zogezegd is ingevuld, waarna iemand anders wel aanvaard wordt.

Het verschijnsel betreft niet alle Vlamingen, en niet overal en de hele tijd, maar het is toch een overheersend fenomeen, geloof ik, dat ook door studies bevestigd wordt.

Loochening

De meeste Vlamingen zullen heftig ontkennen dat racistische gevoelens een belangrijke rol spelen.

De meesten zullen verklaren geen racist te zijn, “maar…” In die ‘maar met drie puntjes’ ligt vaak al een stuk racisme besloten, voor zover zich dat aan het bewustzijn voordoet. Iedereen zal die maar zelf wel invullen: “maar ze moeten zich aanpassen aan ons,” “maar ze moeten hier niet de wet komen spellen,” “maar ze moeten onze taal leren.”

Het is een soort voorwaardelijk  racisme die anderen een theoretische kans geeft voor zover ze moeite doen om in onze verwachtingen te passen. Uiteindelijk houden we onszelf het recht voor uit te maken of de betrokkene met wie we te maken hebben, deugt of niet.

Op zich is dat nog niet zo slecht, omdat dit tenminste het gesprek opent over wat wel of niet aanvaardbaar is vanwege de vreemdelingen. Het is op zich niet abnormaal dat er gevoelens van angst en onrust rijzen tijdens de verkenning van nieuwe verschijnselen die we nog niet geleerd hebben te duiden.

Leren

Ik denk dat we allemaal door een leerproces moeten, in het leren omgaan met vreemdelingen die uit een andere cultuur komen, al dan niet gesteund op een herkenbare godsdienst.

Ik zeg dit laatste erbij om dat de godsdienst nog een extra dimensie toevoegt aan de xenofobie. Dat is de laatste tien jaar zeer duidelijk geworden, en het neemt maar toe, in de mate dat we van Islamofobie kunnen gewagen.

Het ware racisme blijft onbewust, en het schuilt in de dingen die we evident vinden, zo vanzelfsprekend dat ze niet in vraag gesteld mogen worden.

Als we de anderen alleen maar kunnen verdragen wanneer ze onzichtbaar worden, doordat ze de plaatselijke gebruiken overnemen en zich inschrijven in het sociale leven, iets waar ze toch nooit helemaal in slagen, dan zorgen we voor een sfeer van achterdocht en dan kunnen we gewagen van een racistisch klimaat, ook al word je dat zelf niet zo gewaar.

Hoofdstedelijk Gewest

Boosheid en miskenning worden doorgegeven van ouder op kind, ook als intussen de omstandigheden niet meer navenant zijn.

Het Vlaams gevoel is voornamelijk een bitter gevoel, vol wrok en verongelijking zoals we gisteren  en eergisteren uiteenzetten. De woede leeft verder en zoekt, in de tegenwoordige tijd naar brandpunten. Het is alsof die oude ressentimenten een scherm zoeken om zich op te projecteren.

Het is makkelijker je op te winden over iets nu gebeurt en heel concreet is, dan over de vage opwellingen uit het verleden. Heel wat van de onredelijkheid van de politieke opstelling van een meerderheid der Vlamingen is te verklaren door een emotionele reflex die niet naar rede luistert.

We keren hiermee terug naar het artikel van Petra De Koning in het NRC Handelsblad waar we van vertrokken.

Angsten

„Er is geen herstel als niet wordt erkend wat er is gebeurd.”

Het gevolg is dat geen enkele tegemoetkoming van de Franstaligen dat gevoel kan wegnemen. Het zal pas beter gaan als Vlaanderen beseft dat we niet meer het kneusje van de klas te  zijn, maar een zelfbewuste en welvarende natie, die niet alleen moet krijgen en ook heel wat te geven heeft. Daar wringt het schoentje. We zijn bang om te geven omdat we bang zijn onszelf kwijt te raken.

We zijn bang voor de anderen, op de eerste plaats de vreemdelingen, met als kop van Jut de Marokkanen en de moslims in het algemeen. Dat is in Nederland intussen trouwens intussen ook zo. We hebben extreemrechtse onheilspartijen die graag zout in de wonden wrijven en goed garen spinnen bij de bitterheid en de verongelijking van de typische Vlaming.

We zijn egoïstischer en harder geworden, naarmate het ons meer voor de wind ging. Een beetje meer openheid van geest en een beetje minder smetvrees zou al helpen.

Brussels voorbeeld

Van mij mogen de Vlamingen een beetje meer naar Brussel kijken.

Niet dat allemaal jolijt en pret is in de hoofdstad, en er is veel armoede en werkloosheid. Wat samenleven in verscheidenheid betreft is Brussel echter een oase van tolerantie in een oceaan van xenofobie zoals ik eerder al schreef.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een uniek sociaal experiment, en we mogen vrezen dat dit geen lang leven beschoren is. Indien de NVA de verkiezingen wint, en dat is al over zes maanden, weten we nog altijd niet wat ze met Brussel van plan zijn. Dat ze daar geen visie op hebben, vind ik verontrustend en het wekt geen vertrouwen. Ik vrees dat het cultuurbarbaren zijn met een vreemd luchtje.

Het is een kwestie van timing. De revival van het Vlaams-Nationalisme wordt gedragen op een golf van gevoelens en sentimenten die op een gegeven ogenblik zijn hoogtepunt bereikt. Ooit is dat een keer uitgewerkt en komt er weer wat anders op ons af.

Tweede taal

Typische Vlamingen zoals ik ervaren altijd en overal een taalachterstand.

Ons algemeen secundair gericht was er op gericht, en misschien is dat nog steeds het geval, schoolverlaters af te leveren die op zijn minst vier talen kenden, nog los van het Grieks of het Latijn  dat je meekreeg, en in volgorde was dat Nederlands, Frans, Engels en Duits.

We kregen de boodschap mee dat onze eigen taal niets voorstelde in de wereld en dat een Vlaming, wil  hij iets bereiken, steeds in staat moet zijn de taal van de ander te spreken.

Onderwerping

Onze voorouders hadden dat geleerd in de omgang met de Franstalige machthebber.

Toen de historische kans zich voordeed ons van het juk te ontdoen, kwamen de Vlamingen tot de ontdekking dat het Frans afschaffen niet zo gemakkelijk was, want wat moest daarvoor in de plaats komen?

We wilden onze eigen taal spreken, maar wat was die taal dan? Het Vlaams of  het Nederlands? Moesten we een eigen taal verzinnen, of hadden we gewoon een en dezelfde taal gemeen met onze Noorderburen?

De intelligentsia, de auteurs, de professoren, het onderwijs alles: ging eensgezind zij het de kop schuddend over op het Nederlands, want er was niet echt een andere keuze, alleen al omdat er in het Vlaams geen eenheid te ontdekken viel. Limburgers en West-Vlamingen konden elkaar niet verstaan. Mensen uit Oost-Brabant konden die van West-Brabant zelfs niet eens begrijpen, want  binnen elke provincie was de taal ook nog eens versplinterd.

Taalunie

Wat er toe leidde dat Vlaanderen zijn taalwagon aan die van Nederland heeft gehangen.

Ik heb daar geen spijt van, maar ik kan me wel voorstellen dat het anders had gekund.

Het Afrikaans is toch ook een aparte taal geworden, wellicht omdat ze daar die versplinterde dialecten niet hadden. Dat had echter  tot gevolg dat Vlaanderen aansloot bij een taalgebied waar een taal werd gesproken, en gemaakt, die niet helemaal de onze was.

De minderwaardigheidsgevoelens die vroeger door de omgang met de Franstalige overheerser werden opgeroepen droegen zich nu over op de omgang met de Hollander. Daarvan wisten we dat die mensen konden praten. Daar konden wij niet tegen op, temeer daar het om een halve nieuwe taal ging die we ons eigen moesten maken,  en waarin we steeds de mindere waren.

Ik geloof wel dat dit gevoel stilaan weggeëbd is bij de jongere generaties maar helemaal weg is het niet. Voor mij heeft dat wel degelijk een rol gespeeld.

Tegemoetkoming

Ook al wist je dat je het nooit zo goed zou kunnen als je gesprekspartner die maar een taal te overzien heeft, toch ging je door een mechanisme van overcompensatie die talen ijverig aanleren, voornamelijk door er veel in te lezen. Met als gevolg dat de zuiverheid van de eigen taal er op achteruit gaat. Ik ben de hele dag in mijn werksituatie bezig met switchen van de ene taal naar de andere, en ik geef er me geen rekenschap meer van.

Dat daarbij enige vermenging optreedt, tussen de verschillende taalregisters die aan bod komen, valt niet te vermijden.