Oorlogsjaren

Een ander goed boek dat ik tijdens deze vakantie gelezen heb is ‘Jeder stirbt für sich allein’ van Hans Fallada.

Ik vond het bijzonder pakkend en indrukwekkend. Het vertelt het verhaal van twee zeer gewone mensen die in het Berlijn van de jaren veertig, tijdens de oorlogsjaren, een daad van stil verzet stellen tegen het nazi-regime van die jaren, nadat ze hun zoon is gesneuveld in de veldtocht tegen Frankrijk.

Wat zeker zal bijblijven is de sfeer van heimelijkheid, verklikking en achterdocht die deze samenleving overheersten. Het was een afschuwelijk regime, voor de Duitsers zelf, nog los van wat het voor de zogeheten volksvreemde inwoners met zich mee bracht. Je mocht je mening niet zeggen en je diende je te buigen voor wat partijgenoten dicteerden.

Microkosmos

Het echtpaar Quangel betrekt een appartement in een gebouw waarin naast een joodse vrouw, een nietsnut en een gepensioneerde magistraat ook een nazi-getrouwe familie leeft. Het is een  kleine microkosmos waarin zich een drama ontwikkelt dat uitloopt op de teloorgang van de joodse vrouw, en de stille rebellie van het echtpaar.

Het verhaal wordt afwisselend van uit het standpunt van elk van de personages verteld, wat een filmische structuur biedt, met steeds nieuwe perspectieven. Zo komen we op een gegeven ogenblik ook in de schoenen van een politiecommissaris te staan, die de zaak moet oplossen, en de dader vinden  van een misdaad die er in staat bestaat dat postkaarten worden neergelegd op verschillende plaatsen in de stad met anti-Hitler boodschappen.

Argwaan

Het is indrukwekkend hoe de schrijver beschrijft hoe iemand reageert die zo een opruiende postkaartboodschap vindt. Wat moet je daar mee doen, met zo een kaart? Hem terugleggen, en riskeren dat iemand je ziet, waardoor je ervan beschuldigd zou kunnen worden de dader te zijn, of hem ongezien op zak staken en later ongezien vernietigen, met het risico dat iemand daar toch op een of andere manier achter komt?

Dood

Mensen zijn bang voor elkaar en terecht want de macht van de partij is eindeloos. Op het einde bevindt het echtpaar zich van elkaar gescheiden in de gevangenis, waar ze worden terechtgesteld wegens hun politiek verzet. Intussen zijn heel wat andere personages gestorven elk op een andere manier, ieder voor zich, zonder dat het veel opschudding verwekt en het verandert allemaal niets.

De onverbiddelijke lezer

Voor mij is de wereld pas opengegaan op de dag dat ik kon lezen.

Ik was nog geen zeven jaar oud toen ik het helemaal onder de knie had, het lezen, en vanaf dat moment las ik alles wat ik onder handen kon krijgen, ook de etiketten van de flessen die in de kast stonden. Alles wat leesbaar was, moest gelezen worden.

Niet alleen vormde het lezen van alle geschreven of gedrukte woorden een bron van nuttige informatie, die je elke dag kunt inzetten in de dagelijkse strijd tegen de chaos in de uiterlijke wereld en het moeras van de verstropende gevoelens die je als jonge mens hebt, of die ik toch had, maar ook brengt het op een prachtige manier de tijd zoek die je te leven hebt en waarvan je soms de indruk krijgt dat er te veel van is. Teveel tijd om op te doen.

Het lezen past daar een gepaste mouw aan.

Uiteenlopend

Ik las alles, romans maar ook geschiedenis, of redelijk technische dingen, maar tijdens de adolescentie ook veel Karl May tot ik zestien was, een jeugdauteur die nu wellicht vergeten is. De wereld van Old Shatterhand en Winnetou.

Dat was zeer opwindend omdat je als kleine jongen ervoer de zwakkeren de sterkeren konden overwinnen door stil nader de sluipen op de toppen van de vingers en de tenen, om de paarden van de tegenstander los te maken en te  doen schrikken, waardoor het vijandelijke kamp er achter aan gaat lopen, en je kunt ze dan fijn in de pan hakken. Of door de tegenstander in een kom te lokken en zich daar een hinderlaag op te stellen.

Het zijn niet de vaardigheid waar de arbeidsmarkt om vraagt natuurlijk, maar het voegt toch iets toe aan je leven.

Bedoeling

Wat literatuur niet me je kan doen.

In mijn dagboek ben ik geloof ik voortdurend op zoek naar die verhouding tussen onszelf en alles wat geschreven is, de letteren en de literatuur.

We zijn met onze menselijke geest tot niet veel meer in staat dan het aftasten van enkele facetten van de overgeleverde literatuur. In haar geheel is er natuurlijk veel meer dan eender wie van ons binnen een leven zou kunnen verwerken.

Wie kan lezen verschaft zich toegang tot een onuitputtelijke bron van kennis, en misschien zelf wijsheid als je goed zoekt. Niet elke kennis lijdt tot wijsheid. Dat zijn twee verschillende niveaus.

Slotvraag

Meestal sta je aan het ontvankelijke eind van de keten, en je neemt op wat je kunt gebruiken. Maar het kan ook voorvallen dat een van ons er ook iets kan aan toevoegen aan die literatuur, en dan rijst de vraag of ik dat kan. Ik heb altijd geloofd van ja, maar ik mijn overtuiging wordt gelogenstraft door de gebrekkige ontwikkeling van mijn literaire carrière.

We leven nu gelukkig in een tijd en omgeving die ons in staat stellen zo veel literatuur toe te voegen als maar willen, ook als daar niemand om heeft gevraagd, zoals in mijn geval.

En toch kan ik het doen, en omdat ik het kan, doe ik het.

Historische misdaadroman

Tijdens de vakantie had ik eindelijk nog eens tijd boeken te lezen.

Zo begon ik met “Das Mirakel von Köln,” historischer Kriminal roman, van Bettina Szrama.

Het verhaal speelt zich in begin zeventiende eeuw, zowat mijn lievelingseeuw, zoals velen weten, wellicht heb ik het daarom gekocht toen we op Duitsland op doorreis waren.

Het is een tamelijk dramatische roman, gewelddadig en echt wel spannend in al zijn gruwelijkheid. Het gaat om een non die het klooster ontvlucht naarmate zich een familiedrama ontspint waarbij allerlei maskers afvallen in een wereld die beheerst wordt door de kerkelijke hiërarchie. Het is de tijd van de dertigjarige oorlog. Duitsland wordt verscheurd door het conflict tussen katholieken en protestanten. De religieuze zenuwen zijn opgespannen als snaren. Overal heerst angst en achterdocht.

Auto da Fe

Niet alleen ketters, ook heksen konden op de brandstapel belanden.

Daarmee heb ik al een beetje het einde verklapt. De inquisitie speelde daar een lugubere rol in, al werden er in die woelige tijden even goed heksen verbrand in de gebieden waar de inquisitie niet actief was.

De invoering van de inquisitie was een vooruitgang doordat  het tot een tegensprekelijk proces kwam, waarbij de betichte eerst werd gehoord, en zich kon verdedigen, in vergelijking met de tijden die voorafgingen, dat mensen voor hekserij werden gelyncht zonder enige vorm van protest.

Perversie

Hoe dan ook zien we in dit boek een geperverteerde inquisitie aan het werk, wellicht een beetje veel in de verf gezet voor het drama, en iets te kort door de bocht, maar dat is wellicht zo beslist om de vaart niet uit boek te nemen.

De roman is psychologisch geloofwaardig in het blootleggen van de motieven van elk van de handelende personages.

In de hoofdrol ontmoeten we Christina Plum, dochter van een bode van de gilde van de gordelmakers. Ze leeft in een tijdperk van morele corruptie, en neemt haar toevlucht tot het klooster om in veiligheid te zijn. In dat klooster heerst een duister geheim, dat ertoe heeft geleid, dat de abdis vier jaar tevoren vermoord in een plas bloed op de grond is gevonden.

Elders spelen intriges omtrent het postwezen, met name de toewijzing van het keizerlijke postmonopolie aan de adellijke familie van Thurn und Taxis, ten nadele van de gemeenten.

Slotsom

Het loopt niet goed af met Christina Plum en dat wordt op pijnlijke wijze duidelijk naarmate het verhaal vordert. Uiteindelijk belandt ze als heks op de brandstapel nadat er heel wat doden in haar omgeving zijn gevallen, waaronder haar biologische moeder, die ze net leren kennen had, en haar verliefde pater met wie ze er vandoor was gegaan.

Het is een opera waard, met een heldin die op het einde sterft in een tafereel vol ach en jammer, terwijl de biologische vader opzij met zijn verdriet geen weg weet.

Voor mij een goed boek dat ik met plezier heb gelezen.

Meer van hetzelfde

Veel tijd gehad om eens goed na te denken daar in Kroatië.

Ik ben er volledig tot rust gekomen in een sfeer van totale harmonie en onverstoorde rust. Tijd voor mijmeren. Geen tobben, geen piekeren maar denken van het ene naar het andere, onder meer over wat ik gedaan het afgelopen jaar en wat ik nog meer denk te doen het komende jaar.

Niet dat daar iets spectaculairs uit de bus is gekomen. Niets dat de wereld zal schokken. Het zal meer van hetzelfde zijn denk ik. Ik zal nog maar een tijdje doorgaan met het dagboek, omdat de discipline van elke dag een stukje schrijven de productiviteit duidelijk heeft verhoogd.

Keuzes

Het vergt wel heel wat van mijn actieve tijd, zodat er niet veel energie meer overblijft om allerlei andere taken ter hand te nemen zoals het verder herzien van de scheurkalender, het online zetten van het ongepubliceerde proza, een nieuw boek schrijven of de structuur van de website herzien.

Ik voeg nu elke dag een snipper toe aan het werk. Het is wellicht onoverzichtelijk geworden voor de lezer, en voor mezelf trouwens ook. Dat is het nadeel van de dagboekmethode. Er zit geen enkele thematische structuur in en het springt van de hak op de tak. Maar dat moet dan maar, want het is de prijs de ik betaal voor de volledige vrijheid die ik hier heb, het te hebben waarover ik wil volgens de luimen van de dag.

Ik hoop dat ik dat nog een tijdje mag blijven doen, tenminste zolang ik het leuk blijf vinden. Het moet misschien niet altijd zo lang zijn en ik mag wel eens een dag overslaan af en toe, of misschien beslis ik wel geen dagboekbijdragen in het weekend te doen. Of zoiets, al ben ik ergens bang dat ritme van elke dag los te laten. Hoezeer het soms op dwingelandij gaat lijken, het houdt de verhaalmolen toch draaiende. Anderzijds moet er tevens geordend worden en zo,en dat neemt ook tijd in beslag.

Slotsom

Ik zal proberen rustig voort te blijven werken in de goede richting. Er kan ons altijd wat overkomen, wat God verhoede. Voor het ogenblik zijn we allemaal gezond en nog vol van de vakantievitamines. De eerste werkdag heeft er al veel van af gehaald maar niet alles.

  Foto: Zelfportret in Zagreb

Met Adriatische kleur

Nu goed, ik ben terug. Niet alleen weer de oude, maar ook weer de nieuwe.

Van Zadar, Kroatië, via Wenen en Baden-Baden weer terug naar België gereden. Tijdens de verplaatsing was het klimaat vrekkig en de verkeerssituatie ongunstig.  Het was het enige wat fout ging op de hele reis, en de vertraging was hoe dan ook ingecalculeerd, dus niet om over te mopperen.

Verder niets dan lof over de Kroaten. En de Duitsers die je overal tegenkomt. Niets op aan te merken. Keurige lui in de rij van de supermarkt, om het even of het de Liddl of de Kaufmarkt is, of de Spar. Met name de Interspar in Zader keihard is de beste, zij het niet de goedkoopste zoals de Delhaize bij ons.

Shop

Dat is wat wij doen als we op vakantie zijn: winkels bezoeken.

We gaan namelijk niet meer in een hotel, omdat we zelf willen koken, dus we huren een erges een voorlopig verblijf met een keuken. Heb ik al uitgelegd, en nu dus ook nog eens. We gaan ginder gewoon ons eigen leven leiden. En daar beginnen de problemen.

Je vindt nooit een winkel in die landen die alles heeft. Wij komen nooit met een winkel uit, dat is het probleem tijdens de vakantie, en daar zijn we het absoluut over eens, hij en ik. Ja dat verenigt ons, een blik zegt genoeg. Zul je altijd zien dat de ene merk de beste vis verkoopt en de andere keten het beste vlees. Om nog maar te zwijgen van de rode uien of de lente-uien en de radijzen. Geen van de onderzochte winkelketens had ze alle drie in huis.

Sla-ingrediënten

De radijzen stelden bijzonder problemen. Het een groente die wij zeer op prijs stellen wegens de aardige smaak; die inderdaad naar aarde smaakt. Het is blijkbaar een vaste gewoonte geworden dat we overal waar we komen dezelfde sla proberen te maken, met de lokale middelen, waaronder ook radijzen.

Dat is nu het mysterie van het moderne toerisme,dat we naar vreemde oorden trekken, om daar te proberen te gaan doen, wat we bij ons thuis ook de hele tijd al doen. Proberen de best producten uit te zoeken, iets wat in Kroatië en Duitsland nog ingewikkelder wordt gemaakt door het verschijnsel van de pfandflaschen. Je moet niet alleen glazen maar vooral ook plastic flessen en verpakkingen in ruil voor een halve Kuna.

Grofweg is dat vijf Eurocent waard. Maar dan begon het gedonder toen bleek dat de ene keten niet de flessen terugnam die we bij de andere keten hadden gekocht. Dat was wel een grove aanfluiting van het beginsel van terugnameplicht. Konzum was de naam van de keten. We hebben nooit meer een pand van dit merk betreden.

Besluit

Twee weken is te kort om het consumeren in een eigenaardig land als Kroatië onder de knie te krijgen, maar we hebben ons hopelijk naar behoren gekweten van de lokale vereisten. Het is een prachtig land met een onverbeterlijk weer elke dag weer.