Genade Gods

De Goddelijke Genade, daar is al veel inkt over gevloeid, zeker in de zeventiende eeuw. Je had de protestanten en de jansenisten die beweerden dat God in zijn almacht alles heeft voorzien en bijgevolg ligt van tevoren vast wie het Rijk Gods zal erven en wie naar de hel moet.

De menselijke wil kan er die in opvatting weinig toe doen. Persoonlijk vind ik dat een sneu idee. Wat je ook doet je lot ligt vast bij Goddelijk decreet en de Schepper heeft een massa schepselen op de aarde gezet, waarvan de overgrote meerderheid bij voorbaat gedoemd is naar de hel te gaan.

Thomas

Dat kan de bedoeling niet zijn, en daarom ben ik de katholieke leer toegedaan, en dat is iets dat geloof ik terug gaat op de heilige Thomas van Aquino, die stelt dat de Goddelijke Genade voor ieder schepsel toegankelijk is en dat elk individu in alle vrijheid kan beslissen die Goddelijke Genade te aanvaarden of te verwerpen.

Vandaag weten we dat we door onze chromosomen en ons leefmilieu worden bepaald en dat heel wat al vastligt van bij de geboorte, maar niet alles. Binnen de beperkingen van ons kader kunnen we wel degelijk gebruik maken van onze menselijke vrijheid persoonlijke keuzes te maken.

In het beste geval biedt de maatschappij voldoende mogelijkheden van zelfontplooiing waarin elk individu zijn gading kan vinden, zonder te worden gehinderd door afkomst of huidkleur, geslacht of seksuele voorkeur. Zo moet dat zijn. God heeft een bonte wereld geschapen waarin niemand te veel is.

Les

Als er nu een boodschap is in de  heilige schriften die zou moeten beklijven dan is het wel die: de schepping is geschapen met alle schepselen erin zodat de mens er gebruik kan van maken, en ervan genieten in elke betekenis van het woord.

Tegenslag

Er zijn dagen met en er zijn dagen zonder. Soms is er een hele periode in het leven zonder pret of vermaak. Tijden van tegenslagen, ik heb er ook gekend, maar ik ben nooit uit mijn lood geslagen geweest, omdat er niets is gekomen dat de vergelijking kan doorstaan met de bittere dagen van mijn jeugd.

Dat is te lezen in mijn bio en ik zal het niet verder uitspitten. Het is alleen maar om te zeggen dat het lijden ons hardt. Wat me niet vernietigt zal me sterker maken.

Ik ben daarbij altijd uitgegaan van het onbewijsbaar axioma dat het leven de moeite waard is geleefd te worden, en dat God me heeft geschapen met een plan voor ogen.

Genade

De Goddelijke Genade stelt ons in staat van het leven te genieten. Het is een manier van spreken, want ik geloof niet in een God die dat allemaal even bedenkt. Maar het is wel zo dat we van de schepping mogen houden, en in die schepping zijn wij een schepsel en ook van dat schepsel moeten we leren houden. Dat is het hele geheim en het enige zinnige antwoord dat je kunt op geven op mensen die menen dat het allemaal geen zin heeft.

Ik weet niet of er een zin is, evenmin als dat ik weet of er een God is, en als het antwoord ja is, mag het onbegrijpelijk ingewikkeld zijn hoe dat in elkaar zit. God is een nuttige fictie. Als hij er niet was moest hij uitgevonden worden.

Het punt is dat er op een gegeven ogenblik in de geschiedenis een paar boeken liggen waarin God zelf aan het woord komt: de heilige Schriften. Op latere leeftijd ben ik die openbaring gaan aanvaarden zij het eerst schoorvoetend, en niet zonder lange omzwervingen in allerlei mystieke literatuur.

Nuttige fictie

Het leven lukt beter als we doen alsof er een zin is, en alsof er een God is. Ik vind dat een argument dat er voor pleit de openbaring te aanvaarden. We worden daar sterker van en je kweekt er weerstand van, tegen de ontmoedigingen van elke dag. Als het zo goed werkt, dan moet er wel iets in zitten.

Omgaan met achteruitgang

Ik zie in de praktijk veel mensen die er ineens achter komen dat ze het met een stuk minder zullen moeten gaan doen dan wat ze hadden voorzien en verwacht, bijvoorbeeld als ze hun job kwijt zijn of van een ziekenfondsuitkering moeten gaan leven.

Ik geef dan wel eens de raad niet bij de pakken te blijven zitten, maar je gewoon anders te gaan organiseren, zodat het inkomensverlies voor een deel wordt uitgevlakt.

Meestal zul je zien dat je ineens veel meer tijd hebt om aan jezelf te besteden, en daar moet je goed gebruik van maken. Die tijd moet je goed indelen, om niet in te dommelen of weg te zakken in het beroemde zwarte gat.

En je krijgt tijd om eens je budgetten uit te rekenen, om te kijken waar het geld naartoe gaat. Dat kan soms zeer leerzaam zijn.

Vrije geest

Ik heb het hier voornamelijk over mensen van een zekere leeftijd die een tijdje een zekere levenstrant gewoon zijn geweest, waar dan ineens een breuk in komt. Ik zie dat redelijk vaak.

Er op achteruit gaan werkt deprimerend, maar het kan ook de geest bevrijden, het is maar zoals je het bekijkt. Ik moet dan onwillekeurig denken aan die beroemde bladzijden van Leo Tolstoj in Oorlog en Vrede, wanneer Pierre als Rus in Franse krijgsgevangenschap in een kamp opgesloten, erachter komt dat de geest vrij is, ook al is het lichaam van zijn vrijheid beroofd.

Als er praktische of lichamelijke beperkingen optreden, krijgen wij een kans te laten zien waartoe de geest in staat is.

Niet zielig, zuinig of zanikend worden, maar proberen manieren te vinden om voor weinig geld die dingen te gaan doen die je altijd had willen doen.

Perspectief

Op een of andere manier moet je nieuwe perspectieven scheppen, aangezien een bijzonder perspectief is weggevallen.

Mensen vinden het doorgaans moeilijk om zonder perspectief te leven. Bij gebrek aan bewijs voor de zin van het bestaan vormt een aantrekkelijk toekomstperspectief een bijzonder doeltreffende drijfkracht die je in staat stelt allerlei moeilijkheden te overwinnen en tegenslagen op de koop toe te nemen.

Het beste werkt als het perspectief meteen een uitdaging inhoudt. De kunst is het doel zo te kiezen dat het voldoende veraf ligt om het uiterste van onze vermogens te eisen, maar niet zo ver dat we per definitie moeten falen.

In noodgevallen

Dan maar naar de Aldi, maar dan wel met een fatsoenlijke boodschappentas waar de naam van dit distributiebedrijf niet op staat.

We moeten in alle omstandigheden onze waardigheid behouden. De waardigheid die samen gaat met het er na houden van een vrije geest, want die vindt altijd mogelijkheden tot zelfontplooiiing.

Achteruitgang

We worden met zijn allen armer.

Dat is de verzwegen waarheid die de politiek zo grimmig maakt in onze dagen. Het is al een tijdje aan de gang. Degenen die de bui zagen hangen werden niet geloofd of monddood gemaakt.

In de jaren zestig en zeventig is er een moment geweest dat het ons voor de wind ging economisch gesproken, en de tewerkstelling groeide. In de jaren zeventig was er al de dubbele olieschok die de ongebreidelde groei intoomde, maar in de beleving van de bevolking was dat en tijdelijk probleem dat zich wel zou oplossen.

Openbare schuld

Onze collectieve zorgeloosheid mondde uit in de kredietcrisis van de jaren tachtig. We zouden er zeer snel op achteruitgaan wat openbare schuld betreft, die we vandaag nog steeds torsen. Het kwam er op neer dat we de verhoogde uitgaven wegens de reusachtige rentestand gewoon met meer geleend geld hebben betaald, in plaats van het uit te sparen op andere uitgavenposten, of door verhoogde inkomsten.

Dat was de rentesneeuwbal waar we nog van spreken omdat we er nog  steeds voor betalen. Tot een matiging van onze buitensporige maatschappij kwam het niet.

In de jaren negentig was er achteraf gezien nog een periode van een betrekkelijke economische bloei, maar er sloop een ander onbehagen de samenleving binnen, politieke schandalen, de Dutroux affaire, verrechtsing en een vernieuwd extreem rechts dat in zowat alle landen de kop op stak.

Eenentwintigste eeuw

De jaren dubbel nul begonnen nog vrij vrolijk met de invoering van de euro en al, maar je had al gauw 11 september 2001 met zijn nasleep van luchtvaartcrisis, oorlogen in Irak en Afhanistan, economische stilstand en de twee toekomstige bedreigingen die al lang zijn voorspellend en zich nu voltrekken: de onbeheersbare pensioenuitkeringen van de babyboom generatie enerzijds en anderzijds maar van een heel andere orde, de opwarming van het klimaat.

We zien weinig perspectief en dat speelt op het humeur  en dat kamerbreed over de hele bevolking. Dat speelt een rol in de verruwing van de samenleving, dat alle perspectief op lotsverbetering zovelen ontzegd is. Als we kijken naar Zuid-Europa, dan is het daar nog veel slechter.

Er waart een spook van wanhoop door Europa.

Het zit er weer bovenarms op tussen Israël en Palestina. Dat duurt nu al zolang ik me kan herinneren. Ik was elf ten tijde van de zesdaagse oorlog toen de bezetting van Palestina begon. In 1977 was ik een zomervakantie lang in Libanon en leefde er samen met de Palestijnen die daar de kampen bevolkten.

Ik leefde daar me onder meer Egyptische artsen die daar de Palestijnen kwamen verzorgen in het kader van de inter-Arabische solidariteit. Ik heb daar toch enig begrip gekregen voor de Palestijnse zaak.

Herrie

Al die mensen die daar braaf in kampen gingen zitten werden door de internationale gemeenschap prompt vergeten. Maar diegenen die de wapens opnamen en bommen legden, die vormden wereldnieuws. Wij als Westerse landen hebben al die jaren consequent alleen maar aandacht geschonken aan de herrieschoppers.

Ja dan moet je niet sip opkijken als die mensen dat op een gegeven ogenblik doorhebben en van dit verschijnsel juist gebruik maken om hun zaak wereldkundig te maken. Het hangt immers enkel en alleen van de Westerse landen af, met de Verenigde Staten op kop, of daar ooit verandering in komt. Van Israël moeten we niet veel soelaas verwachten, want daar heeft altijd de harde opstelling gegolden.

Bevolkingstoename

Intusssen heeft ook nog eens een demografische explosie plaatsgevonden in de Palestijnse bevolking zodat ze met name in Gaza dicht op elkaar gepakt in armoede in een groot openluchtkamp op elkaars lip vertoeven. Natuurlijk is dat een snelkookpan die onder grote druk staat en die vroeg of laat moet ontploffen.

Er is ook iets veranderd in de Arabische landen er om heen met name in Egypte waar de trouwe Moebarak die uit de hand van de Amerikanen at nu de plaats heeft moeten ruimen voor een president met Islam sympathieën.

Het is zeer boeiend om te kijken hoe dat verder gaat evolueren. Hopelijk vormt het de aanzet voor een nieuwe manier van met elkaar onderhandelen, want vroeg of laat moet daar toch eens vrede komen en dat kan alleen maar door praten.