KZ A 5148

Nog in verband met de jaren dertig. En veertig.

Gisteren raakte bekend dat Regine Beer is overleden. Ze werd 93. Ik heb haar jaren geleden tijdens mijn korte periode van bekende Vlaming ontmoet als ik me goed herinner tijdens de Gentse Feesten einde jaren tachtig.

Ik heb een heel gunstige herinnering van haar omdat ze zo gewoon bleef. Een innemende persoonlijkheid, die zich zelf niet op de voorgrond plaatste en die kon luisteren. Ze kwam helemaal niet zielig over of zo en ze jammerde niet. Ze bleef nogal bij de feiten.

Levensloop

Om een persartikel te citeren: Regine Beer werd geboren op 5 november 1920 in Amsterdam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ze gedeporteerd naar het uitroeiingskamp van Auschwitz-Birkenau. Zij overleefde en keerde in 1945 naar Antwerpen terug.

Ik heb ergens gehoord of gelezen dat de ze de eerste dertig jaar na de verschrikking die ze heeft overleefd, voornamelijk zweeg en er niet over wilde praten.

Toen gebeurde er iets moois en merkwaardigs. Ze ging haar mond wel open doen en ze begon te vertellen, niet om er zelf een beter gevoel aan over te houden, maar omdat ze vond dat iemand moest doen wat ze deed, en dat is getuigenis afleggen van de verschrikking, omdat die niet vergeten mag worden.

Als leerkrachte begon Regine Beer in de jaren zeventig haar levensverhaal te vertellen aan scholieren en in de daaropvolgende decennia gaf ze duizenden lezingen over de verschrikkingen van de holocaust, voor organisaties van allerlei ideologische en godsdienstige strekkingen.

Spreken.

Ze deed dat niet op een deerniswekkende manier, dat was zo indrukwekkend aan haar.

Ze gaf geen enkele aanleiding iets anders te denken dan alleen dat daar iemand zat haar levensverhaal te vertellen, op een toon alsof dat allemaal zeer gewoon was. Ze was in elke betekenis van de term een levende getuige, die het zelf uit de eerste hand had gemaakt, en ze was een van de laatsten die overbleef van die generatie , waarvan de meesten zoals bekend in de uitroeikampen omgekomen zijn.

Ik ontmoette haar op het plateau van een publiek debat waar ik als aanstormende jonge schrijver was uitgenodigd. We konden een beetje praatten voor en na de voorstelling als ik het zo mag noemen, en ik voelde me meteen op mijn gemak bij haar, alsof we elkaar altijd gekend hadden. Ze had geen wantrouwen of angst, en straalde alleen gezellige warmte uit. Niet dat je de indruk krijgt dat daar een gekwetste vogel zit, zoals je dat soms hebt bij overlevenden van rampen die aan het woord worden gelaten.

Ik vond destijds en doe dat nu nog, dat ze bijzonder kranig was door het zo te verwerken en naar buiten te brengen. Ik bedoel daarmee dat het spreken erover naar mijn aanvoelen een belangrijke stap is geweest, en in zekere zin de voltooiing van een moeizaam verwerkingsproces dat eerst dertig jaar nodig heeft gehad om tot een evenwicht te komen.

Moge haar ziel rusten in vrede.

Erkenning

Over haar deportatie en levensverhaal verscheen in 1992 het boek 'KZ A 5148'. Regine Beer werd meermaals gelauwerd, onder meer met de Prijs van het Vrijzinnig Humanisme en de Prijs voor de Democratie. Zondag had ze een Lifetime Achievement Award in ontvangst moeten nemen bij de progressieve vrouwenbeweging Zij-kant. 

Regine Beer is de moeder van VRT-journalist Stefan Blommaert. De familie alle sterkte toegewenst. Wat mogen ze trots zijn op haar.