Schuld en boete

Er is nu weer heel wat te doen over de toerekeningsvatbaarheid van Kim De Gelder.

Voor de slachtoffers is het geen prettig gevoel als deze dader van de brutale vermoording van zuigelingen en kinderverzorgsters ongestraft zou blijven. Zulk gevoel krijgen ze, als zou blijken dat de man niet wordt gestraft en zelfs geen proces krijgt, in het geval dat hij onverantwoordelijk voor zijn daden zou blijken te zijn.

Daar is door de gerechtspsychiaters al veel over gestreden, en die twist heeft ettelijke keren de nieuwskolommen gehaald.

Vraag

Ik vind de vraagstelling overigens niet goed. Ons systeem van ontoerekeningsvatbaarheid berust op een zwart-wit uitspraak die we van de gerechtspsychiater verwachten. Ofwel helemaal toerekeningsvatbaar ofwel helemaal niet. Daar is niets tussen waar de rechter iets mee aan kan.

Ik vind dat de eerste vraag zou moeten zijn, niet of de man of vrouw toerekeningsvatbaar is of was, hetzij nu hetzij ten tijde van de feiten. Voor zover het om een assisenproces gaat, vind ik dat de volksjury dat zou mogen uitmaken en het zou tot de vragen aan de jury kunnen behoren, of de geestestoestand van de betrokkene geheel of gedeeltelijk zijn schuld vermindert.

In Nederland hebben zo een systeem dat de mogelijkheid erkent dat een geestesstoornis gedeeltelijk mee verantwoordelijk is voor de ontstane schade en het verlies aan mensenlevens.

Andere vraag

De vraag die we aan de gerechtspsychiaters zouden moeten stellen is: is de dader of daderes nu in staat een proces bij te wonen en zinnige antwoorden op vragen te geven?

Indien die persoon daartoe in staat is, zal de jury, of het rechtercollege wel kunnen uitmaken, aan de hand van deskundige getuigenissen of er een geestesziekte in het geding is.

In dat geval is veeleer behandeling geboden, dan straf, wat niet wegneemt dat de betrokkene opgesloten kan blijven, als hij een gevaar stelt voor de samenleving.

Dat is echter een heel ander verhaal, dat van de maatschappelijke bescherming, en dat zal voor een andere keer zijn. Daar valt in België nog veel aan te verbeteren.

Een jongeman van Noord-Afrikaanse afkomst

Augustinus van Hippo is op 13 november 354 geboren in Numidië (Noord Afrika).

Nu zou dat in Tunesië liggen.

Zijn moeder Monica was een gelovige Christen, maar zijn vader blijft trouw aan de Romeinse godsdienst. Zij wilde haar zoon graag laten delen in haar eigen geloofsovertuiging, maar oefende geen druk uit om hem te dopen.

Zijn jeugd brengt hij door met studeren en hij leest alles waar hij de hand kan op leggen. Hij heeft succes in de wereld als redenaar, maar hij vindt naar eigen zeggen geen rust. Uit die losbandige tijd heeft hij ook een zoon, Adeodatus, verwekt bij een vrouw met wie hij nooit getrouwd is en die hij achterliet toen hij naar Italië vertrok.

Hij reist naar Rome en Milaan, waar hij door de heilige Ambrosius gedoopt wordt. Daar heeft hij ook een visioen onder een boom. In de tuin hoort hij een kind zingen: "Neem en lees." Daarop leest hij in de bijbel, de tekst Romeinen 13: 13,14.

"Laten wij als bij lichte dag, eerbaar wandelen, niet in brasserijen en drinkgelagen, niet in wellust en losbandigheid, niet in twist en nijd! Maar bekleed U met de Here Jezus Christus en wijdt geen zorg aan het vlees, zodat begeerten worden opgewekt."

Bekering

Het is het keerpunt in zijn leven. Hij wordt priester in 391 en keert terug naar Afrika, waar hij in 396 bisschop wordt, doordat inwoners van Hippo hem als dusdanig uitroepen.

Vriend en vijand zal erkennen dat hij een groot schrijver is. Zeer leesbaar blijven nog altijd zijn ‘Belijdenissen,’ waarin hij zijn bekeringsproces en zijn keuze voor Christendom uiteenzet. Zijn gedachtegoed is te vinden in "Over de Drie-ëenheid Gods", "Over de Stad Gods."

Zijn invloed op de Latijnse kerk, in tegenstelling met de Griekse kerk, is niet te onderschatten. Hij erkende de rechtsvoormacht van de Bisschop van Rome, wat wij nu de Paus noemen. Rome locuta, causa finita. Wat Rome ervan vindt, beslecht de zaak.

Iconografie

Op afbeeldingen is Augustinus vaak gekleed als bisschop met staf en mijter, maar ook wel in de kleding van de augustijner monniken. Bijna altijd draagt hij een brandend hart in de hand, omdat hij veel schreef over de liefde van God tot de mens. Soms is er een engeltje bij hem, dit vanwege een legende die zegt dat Augustinus eens langs de zee wandelde en een kind bezig zag met een emmertje water uit de zee te halen en in een kuil te doen. Het kind maakte hem op die manier duidelijk dat het even ondoenlijk is de zee in een kuiltje te scheppen als de grootheid van God volledig te kennen.

Ben the two of us need look no more

Het nieuws van deze week is ongetwijfeld het aftreden van de Paus.

Dat is al eeuwen niet meer gebeurd en is daarom alleen al groot nieuws. De laatste paus die aftrad was Gregorius XII (1406-1415).

Dat gebeurde toen in een verwarrende periode tijdens de middeleeuwen, waarbij er op een gegeven ogenblik wel drie pausen waren. Tijdens een concilie zijn de plooien glad gestreken en om dit mogelijk te maken trad de tachtigjarige af.

Een Paus die er vrijwillig mee stopt om zich aan het gebed te wijden, dat was Celestinus V, die om te beginnen al was verkozen tegen zijn zin en die niets liever wenste dan terug te keren naar zijn kluizenaarsgrot. Hij zou in de gevangenis sterven. Tragisch

Weergaloos

Het is dus een nagenoeg precedentloos verhaal wat we nu zullen meemaken. Ik blijf dat zeer boeiend vinden, al heb ik er mijn bedenkingen bij. Ik heb in het verleden op deze pagina’s wellicht al voldoende mijn teleurstelling uiteengezet omtrent de kerkleiding van de afgelopen veertig jaar. Daar heeft deze paus niets aan gedaan. In zijn vorige job was hij zowat de groot-inquisiteur geweest en de manier waarop hij dat invulde heeft niet bepaald veel sympathie gewekt. De Rottweiler van de kerk werd hij genoemd.

Hij is een uiterst conservatief en kil figuur die geen enkel warm gevoel uitstraalt. Maar dat hij nu aftreedt vind ik wel een groots gebaar. Juist omdat het precedentloos is. Het is iets dat alleen hij kan doen want niemand kan een P            aus afzetten. Het is zowat de meest autoritaire functie die er bestaat. Weinig staatshoofden hebben zoveel macht over hun onderdanen als de Paus want hij is aan niemand rekenschap verschuldigd.

Groot in het afscheid

Het is nu wel een grote man, vind ik dan. Verder heeft hij van zijn ambtstermijn niet zoveel gebakken. Er zijn geen problemen opgelost en aan de top van het instituut schijnt een interne machtsstrijd te woeden. De missen worden niet beter bijgewoond en er zijn geen roepingen meer, tenminste niet in West-Europa.

Dat alles verzinkt echter in het niets en wordt tot niet meer dan een voetnoot nu we de manier vernemen waarop hij denkt weg te gaan. Nog een keer wuiven naar het publiek, dat dit evenement massaal zal willen bijwonen op 27 februari en op 28 februari is het dan zover en wordt de Heilige Stoel vacant verklaard.

Benieuwd wie we dan krijgen.

Plaatje: Sint-Augustinus met het brandend hart. Philippe de Champaigne

Verwerking

Om nog even door te gaan op de rouwverwerking: ik ben er altijd vóór, zo snel mogelijk naar de dagelijkse routine terug te keren na het verlies. D

at is wat ik heb gedaan en het is wat bij mij het beste helpt. Zo snel mogelijk weer werken. Maar dan wel op een belangrijke voorwaarde: dat er geen controleverlies optreedt.

Als je te gemakkelijk uit je rol valt, doordat de emoties nog niet onder controle zijn, dan doet het meer kwaad dan goed, terug aan het werk te gaan.

Als jij je netjes kunt aankleden in de ochtend, dan zul je wel klaar zijn om te gaan werken. Als die eerste stap gezet is, dan volgt de rest het een na het ander als vanzelf, de hele dag door.

Verdringing

Door je te concentreren op de taken die zich aandienen ga je automatisch het verdriet een stukje verdringen, voor zolang de taak duurt. Dat is niet ongezond en het is ook geen reden om zich schuldig te voelen ten opzichtige van de dierbare gestorvene. Je moet niet teveel compassie met je zelf gaan opbrengen.

We hebben gelukkig het vermogen, tenminste de meesten onder ons, dat we iets wat ons bezighoudt tijdelijk naar de achtergrond kunnen verdringen, om met iets bezig te kunnen zijn dat onze aandacht opeist. Dat gaat goed op voorwaarde dat er ook momenten in de dag komen, bijvoorbeeld ’s avonds alleen of in de gezelligheid van de huiskring, dat het verdriet wel eens kan komen op zetten.

Zolang je dat kunt, heb je controle en kan het verwerkingsproces zich voltrekken, terwijl het dagelijkse functioneren toch verzekerd blijft.

Verdringing

Het verdringen van het verdriet kan schadelijk worden als het de hele tijd door gebeurt, waarbij er dus geen momenten meer zijn, waarin het gebeurde pas goed tot je door kan dringen. Je kunt niet de hele tijd alles verdringen, want dan is de gevaar groot dat de dam ineens doorbreekt en dat het opgestapelde stuwmeer zich ineens gaat legen. Dan zal er pas controleverlies zijn.

De verwerking is een kwestie van elke dag een stukje, zodat je stilletjes elke dag een brokje kunt wegknagen.

Verdriet en depressie

Een andere vriendin van ons heeft een zoon die diep in de put zit.

Bart is er intussen ook al 46. Daar zie je ook dat probleem dat we gisteren aankaartten: waar leg je de grens als ouder of partner van een geestesgestoorde?

Hoe ver moet je gaan en meer nog hoe ver mag je gaan in het meegaan, het meevoelen, en het invullen van de gaten die vallen op allerlei gebied.

Daar is geen eenvoudig antwoord op te geven, ook niet in dit geval. We praten wel eens over die zoon van haar en hij komt soms op de raadpleging.

Verbetering

Mijn indruk na ons laatste gesprek was gunstig en hij was stukken beter dan tijdens ons gesprek daarvoor.

Stukken minder slecht, zal ik maar zeggen. Je ziet dat meestal meteen als iemand al de deur binnenkomt, hoe hij of zij is. Iemand die zich verwaarloost is doorgaans zwaar depressief. Dat zijn zo van die wetmatigheden in de huisartsengeneeskunde.

De zoon heeft een depressie waar bovenop een rouwproces is geënt. Dat maakt het extra moeilijk. Wanneer de depressie beter gaat, blijft al het verdriet nog over en dat moet je verwerken. Daar gaat tijd over en je kunt daar niets van overslaan, van dat hele proces.

Verwerking

Vele mensen zijn veel sterker trouwens in het verwerken van verdriet dan in het leven met depressie. Daarmee is al gezegd dat depressie en verdriet sterk verschillende gemoedstoestanden zijn.

Verdriet is een onderdeel van het mens zijn, dat we allemaal in ons leven meemaken. Depressie is een ziekte, een aandoening van de hersenen die behandeld kan worden.

Het grote verschil is wellicht de zinvolheid versus de zinloosheid van het lijden. Wanneer we een groot verlies hebben geleden, dan ervaren we geestelijke pijn, maar die is uiterst zinvol, gebaseerd als die is op onze liefde voor de verloren persoon.

Het lijden bij depressie daarentegen wordt als zinloos ervaren. Er is geen reden toe en er is geen verklaring voor en het is bruut zinloos lijden. Dat is veel moeilijker om dragen voor vele mensen. Velen blijven daarmee lopen omdat ze er niet graag met iemand over praten. Het is ook moeilijk praten over iets zinloos. Jammer want je loop wellicht een doeltreffende behandeling mis. Ik zou hulp zoeken als het erg wordt.