Stoa

Innerlijke rust

Je kunt wel hoog en laag springen de hele dag maar op het einde heb je niet meer werk verzet door je druk te maken.

Het gras groeit niet harder als je er elke dag gaat aan trekken. We zijn omringd door processen die allemaal hun tijd moeten nemen. Het heeft doorgaans geen zin te proberen sneller te gaan dan eigenlijk noodzakelijk en mogelijk is.

Epictetus is van mening dat we de buitenwereld niet kunnen beïnvloeden, wel onze houding hiertegenover. Dat laatste ligt in onze macht, het eerste niet, en daardoor moeten we onze gemoedsrust daar dan ook niet door laten verstoren.

We kunnen beter onze energie reserveren voor die dingen die echt de moeite waard zijn, en dat zijn er niet zo veel op een gemiddelde kalenderdag. Het gevaar is anders groot dat we de speelbal worden van de uitdagingen die elke dag op ons afkomen. Dan verkeer je constant in onrust en word je afhankelijk van alles wat in je omgeving gebeurt.

Evenwicht

De literatuur is vol van pogingen om daar de juiste houding in te vinden.

Neem nu de Stoa, de denkbeweging van de zogeheten Stoïcijnen, die terug gaat op de vierde eeuw voor Christus. De naam komt van een beschilderde zuilengang ten noorden van de Agora van Athene, waar een van de grondleggers, Zeno van Citium doceerde.

Luidens de wikipedia profileert de stoïsche filosofie zichzelf als de aangewezen weg om de mens gelukkig te maken. Alles wat gebeurt in de wereld is volgens de Stoa van tevoren onverbiddelijk bepaald, maar de vrijheid en autonomie van de mens zit hem erin dat hij of zij de vrije keuze heeft hoe hij of zij op die onafwentelbare gebeurtenissen reageert.

Welke houding zul je aannemen, en hoe waardig zal die houding zijn? Het antwoord op die vraag is bepalend voor het menselijk geluk. Gaandeweg ontdekken we dat de werkelijkheid niet toevallig zo in elkaar zit, maar dat alle onderdelen ervan noodzakelijk zijn, ook de onderdelen die we minder leuk vinden, en we komen tot het inzicht dat dit zo goed is, omdat geen enkel element gemist kan worden, met inbegrip van tegenslagen en uiteindelijk de dood die ons allemaal te wachten staat.

Onverstoorbaarheid

Deze overweging is uiteraard ook vandaag nog geldig, nu we in een aantal gevallen wel in staat zijn de dood uit te stellen, maar niet uit te schakelen.

Al het slechte nieuws dat ons overkomt, raakt ons niet echt, als we kiezen voor het essentiële en ons ontdoen van al het bijkomstige.

De Stoa heeft niets te maken met onverschilligheid, zoals het wel eens verkeerdelijk wordt voorgesteld. Het is niet omdat we proberen ons niet uit ons humeur te laten brengen door wat zoal op ons afkomt, dat we onverschillig worden.

Bovendien is het ook een overtuiging die leidt tot verantwoordelijkheidsgevoel en daar zit ook een ethisch aspect aan vast. We staan niet los van de groep waartoe we behoren, en die groep van naasten vindt een plaats in een grotere samenleving, die we kunnen verstaan als een grote groep, de groep der groepen. In dat groepsgebeuren dienen we onze plaats in te nemen, en dat is een natuurlijk bestanddeel van het leven in de menselijke gemeenschap.

Als je in overeenstemming bent met je eigen zelf, dan ben je in harmonie met de kosmos, en zul je automatisch een gunstige rol spelen in de maatschappelijke context waarin jij je bevindt.