Kader

Omlijsting

Om te weten of een uitspraak geldig is of niet, moeten we kijken in welk kader die uitspraak gedaan wordt, en vooral van wie tot wie.

Kennis van het kader is van het grootste belang om een mededeling juist te begrijpen. Zo kan ik mijn spreekkamer uitspraken doen, die in het dagelijkse leven niet zouden passen, en omgekeerd. Wat ik zeg al arts en wat ik zeg als gewone sterveling, om het maar zo te noemen, draagt niet dezelfde betekenis.

Zo zal ik zoveel mogelijk wat ik te zeggen heb verpakken in een taalgebruik dat aangepast is aan het opneemvermogen van de gesprekspartner. Met name bij kinderen zal de boodschap anders gebracht en geformuleerd worden dan bij volwassenen, terwijl het in wezen om dezelfde boodschap kan gaan.

Zorg op maat

Ik bedrijf natuurlijk geen filosofie, maar zorg en daar komt naast een heleboel toegepaste wetenschap ook een aantal communicatievaardigheden bij kijken. Ik heb daar weinig of geen formele opleiding in genoten en het meeste heb ik al doende opgestoken. Ik moet eerlijk toegeven dat ik er niet klaar voor was toen ik met mijn diploma op de bevolking werd losgelaten, nu meer dan dertig jaar geleden.

Het is aan de communicatie dat het vaak schort in de geneeskunde. De praktijk is omringd door wel twintig ziekenhuizen die allemaal blinkende machines in de aanbieding hebben. De hulpvragers worden door die machines gehaald en in elk gat wordt een buis gestoken. De patiënt ondergaat willoos een aantal onbegrijpelijke handelingen, en wordt vaak in het ongewisse gelaten, over wat dit nu allemaal betekent.

Ze komen uit het proces en ze weten nog niets. Ofwel zegt de dokter dat er ‘niets’ is en de persoon gaat naar huis met klachten waarvoor geen verklaring is gevonden, of er wordt een behandeling voorgesteld zonder duidelijk uit te leggen waarom.

Bonte verscheidenheid

Ik verdoe veel van mijn beste tijd aan het oplossen van dergelijke communicatieproblemen. We hebben een zeer kosmopolitisch publiek en het valt op dat de verwachtingen waarmee mensen naar de huisarts trekken sterk kunnen verschillen. Nederlanders willen meestal vragen stellen en verwachten duidelijke antwoorden. Mensen uit het zuiden zijn vaak veel minder communicatief, en assertief.

Dat maakt het niet gemakkelijker, en juist moeilijker omdat er vaak allerlei emoties en verbeelding onder de oppervlakte schuilen, die je mist als je er niet op let, en als je geen moeite doet om het aan de oppervlakte te krijgen.