Mystiek en filosofie

De in Engeland geboren Amerikaanse natuurkundige Freeman Dyson (geboren 1923) kent Wittgenstein uit de eerste hand.

In een boekbespreking, omtrent een bespreking van de moderne filosofen door Jim Holt, meent Dyson dat Wittgenstein, in tegenstelling met Heidegger, geen –isme heeft gesticht. Ludwig schreef weinig en wat hij schreef was helder en klaar. Het enige boek dat tijdens zijn leven het licht zag, de Tractatus Logico-Philosophicus is niet langer dan tweehonderd kleine pagina’s, zelfs met de Engelse en de Duitse tekst naast elkaar afgedrukt.

Het gaat de meeste tijd over wiskundige logica, alleen de laatste vijf pagina’s behandelen menselijke problemen.

Onzegbaar

De tekst is onderverdeeld in genummerde paragrafen, die uit een of twee zinnen bestaan. Sectie 6.521 bijvoorbeeld zegt: de oplossing van het probleem van het leven is te zien in de verdwijning van dit probleem. Is dat niet de reden waarom personen, wie na lang twijfelen het de zin van het leven duidelijk werd, er vervolgens niet konden zeggen wat er de zin van is?

Het boek oefende een verlichtende en bevrijdende invloed uit. Het toonde aan dat filosofie eenvoudig is en een beperkt toepassingsveld kent. De filosofie dient zich bezig te houden met logica en het correct gebruik van de taal. Alle beschouwingen binnen dit beperkt gebied behoren tot de mystiek.

Sectie 6.522 zegt: ‘Er is inderdaad het onuitdrukbare. Het toont zich. Het is de mystiek.’ Aangezien de mystiek onuitdrukbaar is, kan er niets meer van gezegd worden. Holt vat het verschil tussen Wittgenstein en Heidegger samen in negen woorden: ‘Wittgenstein was moedig en ascetisch, Heidegger was verraderlijk en ijdel.’ Daarmee bedoelt hij zowel hun persoonlijk karakter als hun intellectuele arbeid.

Asceet

Het intellectuele ascetisme van Wittgenstein was van grote invloed op de Angelsaksische filosofen. Het vernauwde het toepassingsveld van de filosofie door ethiek en esthetiek uit te sluiten. Terzelfder tijd verhoogde zijn persoonlijke ascetisme zijn geloofwaardigheid.

Toen de tweede wereldoorlog uitbrak vas hij professor in Cambridge. Zijn vaderland was aangesloten bij Nazi-Duitsland. Monk schrijft dat hij het onverdraaglijk vond dat er een oorlog bezig was terwijl hij les gaf in filosofie. Hij werd boos wanneer zijn studenten te kennen gaven dat ze filosoof van beroep wilde worden. Hij wilde hij zijn gastland dienen, maar hij was te oud voor militaire dienst. Daarom zocht en vond hij een bescheiden job in een ziekenhuis. Hij had tot taak geneesmiddelen uit te reiken aan de patiënten, die hij naar verluidt de raad gaf deze geneesmiddelen niet te nemen.