Steniging

Fanatisme

We maakten gisteren kennis met Hypatia, een geleerde vrouw van grote faam die beestachtig werd vermoord in 415 na chr. in Alexandrië.

Alles doet vermoeden dat de kerkleraar en kerkvader Cyrillus hier een zware verantwoordelijkheid voor draagt. Deze raakte door zijn onbuigzame en intolerante opstelling in conflict met de prefect van Egypte, Orestes.

Citaat

Socrates Scholasticus schrijft het volgende:

“(Hypatia) werd zelf het slachtoffer van de politieke jaloezie, die in die tijd heerste. Want omdat ze dikwijls met Orestes gesprekken voerde, verspreidde zich onder de christelijke bevolking de laster, dat zij het was waardoor Orestes zich niet weer met de bisschop [Cyrillus] zou verzoenen. Daarom wachtten enkelen, die door een wilde en schijnheilige eerzucht gedreven werden, wier aanvoerder een voorganger onder de naam Petros was, haar op haar thuisweg op, trokken haar uit de koets, brachten haar in de kerk met de naam Caesarion, waar zij naakt uitgekleed en dan met bakstenen doodgeslagen werd. Nadat ze haar lichaam in stukken uiteen getrokken hadden, brachten ze haar verminkte ledematen naar een plaats met de naam Kinaron en verbrandden ze daar. Deze affaire bracht een niet geringe smet, niet alleen op Cyrillus maar op de hele Alexandrijnse kerk. Zeker kan niets verder van de geest van het christendom verwijderd zijn, dan zulk een slachting, gewelddaden en mishandelingen toe te laten! Dit gebeurde in maart, tijdens de vastentijd, in het vierde jaar van Cyrillus' episcopaat, onder het tiende consulaat van Honorius en het zesde van Theodosius [dat wil zeggen 415 n.Chr.].

Tijdsomstandigheden

Hypatia werd het slachtoffer van een hevige machtsstrijd tussen het stervende heidendom, waar allerlei Goden vreedzaam naast elkaar werden vereerd, en het nieuwe, fundamentalistische Christendom.

In 391 n.Chr. had de patriarch Theophilus van Alexandrië de vernietiging van alle heidense tempels verordonneerd, zoals een decreet van keizer Theodosius I verlangde. Mogelijkerwijs is bij deze vernietigingsactie ook het Museion als tempel van de Muzen geslachtofferd. Dit lot overkwam in ieder geval het Serapeum — tempel en filiaal van de grote bibliotheek.

Besluit

Hypatia heeft de teloorgang van de bibliotheek van Alexandrië van dichtbij meegemaakt.

De latere bisschop Synesius van Cyrene beklaagt zich in een brief aan Hypatia (nr. 154) over de christelijke ijveraars: “Hun filosofie bestaat uit de simpele formule steeds god als getuige aan te roepen, zoals Plato deed, wanneer ze iets beweren of bestrijden. Elke schim zou deze lieden overtreffen, als hij zich over iets zou uitlaten. Maar hun aanmatiging is enorm.”

In deze brief deelt hij bovendien aan Hypatia mee, dat deze mensen hem aangeklaagd hebben, omdat hij niet-toegestane kopieën van boeken in zijn bibliotheek zou verbergen. Blijkbaar werden in die tijd de bestanden van de bibliotheek bewerkt om ze in overeenstemming met het christelijke dogma te brengen.