Hypatia

De eerste vrouwelijke wis- en natuurkundige

Wij blijven even bij het idee van de verwoeste bibliotheken.

We hadden het vorige week over de verwoeste bibliotheek van Leuven, wat me tot de teloorgang van de bibliotheek van Alexandrië brengt.  

Die is ergens in de zesde of zevende eeuw om onduidelijke redenen verwoest. Veel is daar blijkbaar met zekerheid niet geweten. Vast staat dat het de grootste en meest vermaarde bibliotheek van de oudheid was.

Op de wip de vierde en de vijfde eeuw

Door daar over te lezen, heb ik het bestaan vernomen van de laatste grote geleerde die in de bibliotheek werkte.

Zij heette Hypatia, en was niet alleen wiskundige, maar sterrenkundige, natuurkundige en hoofd van de neo-platoonse filosofische school. Ze werd geboren in Alexandrië in het jaar 370, na Christus,. toen de Romeinen nog over Egypte heersten.

In de Romeinse tijd konden welgestelde vrouwen een hoge mate van onafhankelijkheid aan de dag leggen, maar om zich tot geleerde op te werken, dat lag toch niet zo voor de hand. Hypatia was heiden zoals dat heet, een product van de tamelijk tolerante Grieks-Romeinse of Helleense samenleving. Die stond onder druk van het oprukkende Christendom.

Omwenteling

Hypatia zal het in haar eigen levensloop hebben zien veranderen.

De godsdienst waar ze mee was opgegroeid, en die ooit staatsgodsdienst was geweest, werd nu het doelwit van vervolging.

Voor de Christenen was Hypatia dubbel verdacht: zij was een vrouw en geleerd. Wetenschap vonden de christenen maar heidens en niet in overeenstemming met de leer van de bijbel.

In 412 werd een nieuwe Patriarch van Alexandrië gekozen, de neef en opvolger van de overleden Theophilos, zowat de plaatselijke Paus.

Sinister

Cyrillus kwam aldus aan het hoofd van de  Alexandrijnse kerk te staan, op een moment dat het Christendom de overheersende geloofsovertuiging werd.

Hij was vastbesloten het heidendom uit te roeien, net zoals het Joodse geloof, die hij als ketterijen beschouwde.

Het is dezelfde Cyrillus die in zijn geschriften tekeer gaat tegen de Arianen, de Antiochiërs. Hij laat synagogen sluiten evenals de kerken van de Novatianen.

Deze brutale maatregelen brengen hem op ramkoers met Orestes, de Romeinse prefect van Egypte, die zelf ook Christen is, maar toch gesteld op recht en orde, en een goede verstandhouding in de samenleving.

Het komt tot pogroms en andere bloederige scènes, waaronder de afslachting van Hypatia, die gelyncht werd, mag je wel zeggen en in een kerk gestenigd. Daarover morgen wellicht meer.