Beroemde clowns

We schetsten gisteren de rode clown in de visie van Michel Tournier.

Hij noemt daarbij een aantal figuren bij wie hij kenmerken van de rode clown waarneemt, voornamelijk uit de Franse geschiedenis, of de literatuur. Hij neemt voornamelijk degenen op de korrel “die zich op  de borst kloppen, hetzij om zichzelf te beschuldigen, dan wel uit overmoed, om alle blikken en kreten op zich te richten, en zich over te leveren aan de bewondering of de afkeuring van de volksmassa en het nageslacht tot getuige te nemen van je oprechtheid en je tegenslag.”

Tot de rode partij behoren volgens Michel Tournier pakweg Jean-Jacques Rousseau of Napoleon Bonaparte, of nog Benito Mussolini, en in een moeite door alle theatermensen en alle tirannen.

In tegenstelling daarmee telt de witte partij onder meer Voltaire en Talleyrand in haar rangen.

Dit zijn sarcastische getuigen van hun tijd en berekenende diplomaten, die het menselijke schouwspel gadeslaan en er zich doorheen manoeuvreren, om er waar mogelijk munt uit te slaan, zonder hun vrijheid, hun goederen noch hun persoon op het spel te zetten.

Presidenten

Wat Franse presidenten betreft noemt Michel Tournier generaal De Gaulle een rode clown was, net zoals Jacques Chirac. Valéry Giscard d’Estaing en François Mitterrand zijn daarentegen witte clowns. Van Sarkozy was er nog geen sprake toen Tournier zijn essay schreef, maar het is zonder enige twijfel een rode clown.

Hoe zouden we dat nog verder naar onze tijd kunnen vertalen? Het olijke duo Bush en  Blair was nog niet zo lang geleden een stel rode clowns met verstrekkende gevolgen. Barack Obama en Angela Merkel zijn witte clowns vermoed ik. Hoewel van Angela Merkel weet ik het niet. Dat is wellicht een nieuw type: de grijze clown, een witte clown zonder esprit.

Besluit

Het is duidelijk naar welk type clown de voorkeur van Tournier uitgaat.

Hoewel het essay de tegenstellingen evenwichtig afweegt, is toch snel duidelijk dat de Franse cultuurpaus zich meer met de witte dan met de rode clown vereenzelvigt. Of ligt het aan mij? Zelf ben ik wellicht vaak een rode clown gebleken, wat ik me vaak nadien verwijt,, maar met de aspiratie een witte clown te worden.  Dat past ook beter bij de jaren. Ik vind het een vooruitgang als we in de loop van ons leven van rood naar wit evolueren. Dat is ook mijn betrachting.

Een vaak voorkomende sketch is die waarbij de witte clown een instrument wil bespelen, maar daar niet toe komt omdat de rode clown hem daar telkens bij hindert. Is dat ook niet iets wat zich in ons binnenste afspeelt. Die tegenstelling zit in ieder van ons. Velen denken een witte clown te zijn, maar worden toch als rode waargenomen.