Mystieke bruiloft

Oplossen in de kosmos

Mystiek gaat over het hartstochtelijk streven naar een persoonlijke vereniging van de ziel met God.

Kan dat eigenlijk wel?

Laten we om te beginnen het begrip van die God zo breed mogelijk maken. Het kan ook gaan over een zich oplossen in het heelal, het een worden met de kosmos etc. Het is niet alleen contact met iets anders, het is ook loskomen van jezelf. Die drang zal altijd wel bestaan hebben en heeft veel sporen nagelaten in de literatuur. Iedereen zal ooit wel iets meemaken dat een mystieke draagwijdte heeft.

Fabel

De mystiek komt doorgaans tot ons via geschreven en gedrukte bronnen, onder de vorm van een verslag, van een auteur die iets vertelt over de zoektocht naar de persoonlijke vereniging, het verlangen ernaar, de tegenslagen op de weg, de extase etc. Elk verslag is persoonlijk gekleurd.

Elke cultuur zal wel zijn eigen traditie hebben en wij hebben de onze, natuurlijk met een Christelijke inslag, dat houd je niet tegen, als je een paar eeuwen terug wilt kijken.

Het is een onderwerp dat me altijd heeft geboeid en waar ik veel over las, toen ik nog las.  Nu had ik dit weekend een uurtje vrij om nog eens een boek vast te pakken, met name een van de Franse jezuïet, historicus en psychoanalyticus Michel de Certeau te lezen: La fable mystique, XVI^me- XVII^me siècle. Het is iemand die met name over de zeventiende eeuwse Franse mystiek heel wat te vertellen heeft, een periode die me bijzonder interesseert, wegens Molinos.

Ander

De mysticus is op zoek naar de ontbrekende ander. Je kunt dat goed vergelijken met de hoofdse minnelyriek, waar de auteur meestal streeft naar de vereniging met een onbereikbaar geachte persoon van het tegengestelde geslacht. De hartstocht komt door het gemis dat als tragisch en pijnlijk wordt ervaren.

Bij de mysticus komt daar nog bij dat het niet om de vereniging met een levende menselijke persoon handelt, maar om iets of iemand die de natuur en onze zintuiglijkheid per definitie overstijgt. Dat wij daar contact mee zoeken, tot daar aan toe, maar op het ogenblik dat er iemand is die zegt dat hij dat contact gevonden heeft, moeten we scherp toekijken, om ons geen oor te laten aannaaien.

Er zijn altijd snoeshanen geweest, en nog veel meer snoeshennen, laat dat duidelijk zijn, snoeshoenderen dus, die beweren over een directe lijn met de schepper te beschikken. Dikwijls is de fabel nogal dun, en liggen andere motieven aan de oppervlakte. Je kunt niet zomaar iedereen geloven die zegt, contact te hebben gehad met het hogere.

Verifieerbaar is het doorgaans niet, en het onttrekt zich dan ook in gewisse mate aan een wetenschappelijke analyse. Je gelooft er in, of niet, maar te bewijzen valt het allemaal niet.

Besluit

De vraag is of er tussen al de rommel ook af en toe iets echts zit. Is het aannemelijk dat sommigen in rechtstreeks contact met het bovenaardse denken komen, en dat ze daar iets zinnigs kunnen over vertellen, waar wij iets aan hebben.

Dat is de hele vraag van de mystiek. Ik heb zo een gevoel dat ik daar nog iets meer zal over moeten vertellen.