Herdenking

Van een grote dame

Op twintig april jongstleden is het vijf jaar geleden dat Angèle Barones Manteau op de leeftijd van zevenennegentig jaar is overleden.

Deze grande dame van de Nederlandstalige uitgeverij begon haar carrière in het vooroorlogse Brussel en maakte het van daar uit als Waalse in het Vlaanderen van die tijd. Ze was niet behept met allerlei vooroordelen die in de muffe Vlaamse samenleving toen leefden. Het was een sterk verzuild landje, waar in de grootste zuil de Katholieke Kerk de plak zwaaide.

Angèle trok er zich blijkbaar niet veel van aan en haalde wars van alle kritiek allerlei auteurs binnen, om het even of de bisschoppen het leuk vonden of niet.

Literair fonds

Ik heb haar leren kennen in 1986 in merkwaardige omstandigheden. Intussen is dat ook alweer een kwarteeuw geleden.Ik won dat jaar de Leo J. Krynprijs en trad daarmee in de voetsporen van niemand minder dan Louis Paul Boon, die de eerste editie in 1942 won, in volle oorlogsjaren. Ze was van niemand bang en ging onverschrokken door met haar uitgeverij en met de literaire prijs, zelfs tijdens de bezetting.

Ze bouwde in de loop der jaren een fonds op om u tegen te zeggen, met onder meer klinkende namen zoals Johan Daisne, Louis Paul Boon, Hubert Lampo, Piet van Aken, Hugo Claus, Jos Vandeloo, Ward Ruyslinck, Jef Geeraerts, Paul Snoek, Karel van de Woestijne, Herman Teirlinck, August Vermeylen, Dirk De Witte. Ze lanceerde ook de Nederlandse auteur Jeroen Brouwers die ze in 1964 tewerkstelde als uitgeverijsecretaris.

Keukentafel

Vandaag zou ze honderd en twee zijn als ze nog leefde, maar toen ik haar leerde kennen was ze 75, pittig, kranig en kras, bezield door een scherpe geest.

Ik heb toen nog een figurantenrol gespeeld in een drama dat de Vlaamse uitgeverij in die dagen op zijn kop zou zetten.

Angèle Manteau, die de literaire prijs aandreef, kwam zo weer in contact met haar oude uitgeverij, die haar naam droeg, maar die ze vijftien jaar tevoren had verlaten, om in Nederland te gaan werken.

Aan het hoofd van Uitgeverij Manteau, die dus niet meer van Angèle Manteau was, want ze had alles verkocht, stond intussen Julien Weverbergh. Die ze ooit nog zelf had aangenomen, in de tijd dat ze zelf nog aan het hoofd van de uitgeverij Manteau stond, om Jeroen Brouwers te vervangen die met slaande deuren vertrokken was, en die zich tegen haar keerde in bittere polemieken.

Besluit

Het is aan mijn keukentafel, tijdens het verlijden van het contract, dat Angèle Manteau erachter kwam, hoe Julien Weverbergh bezig was de situatie naar zijn hand te zetten, en de auteurs aan zijn persoon te binden, door middel van het Latijnse zinnetje: intuitu personae.