Kitsch

Het festival van de slechte smaak

Sinds ik me kan herinneren ben ik dol op kitsch.

Hoe dat komt weet ik niet, maar het zou kunnen dat het met mijn geaardheid te maken heeft. Het woord Kitsch is van Duitse oorsprong en het is ontstaan rond 1870 in of rond München.

Wat nu precies kitsch is, valt moeilijk te definiëren.

Volgens dbnl.org is het een term uit de literaire kritiek voor die soort teksten die zich als kunst voordoen maar die een zich respecterend criticus doorgaans niet zal willen bespreken vanwege de vermeende inferieure literaire kwaliteit ervan (bij voorbeeld met betrekking tot ‘onechte gevoelens.

Definities

Meer in het algemeen is kitsch luidens encyclo.nl een benaming voor artistieke of literaire werken die worden geproduceerd om de algemeen heersende smaak aan te spreken en voornamelijk worden gekenmerkt door sentimentaliteit, sensatiezucht of gladheid. Of ook

werk dat vals sentiment presenteert en qua inhoud en/of vormgeving niet op vernieuwing gericht is.

Wiktionary houdt het op “schijnkunst die niet aanslaat met veel versieringen en/of de verkeerde materialen waarvan de meeste mensen denken dat het wansmaak is,” en Wikipedia ziet in kitsch “de veelal laatdunkend bedoelde benaming voor artistieke werken die worden gekenmerkt door sentimentaliteit, sensatiezucht of gladheid. Kitsch wordt dikwijls vereenzelvigd met smakeloos, lelijk of slecht.”

Negatief

Het is allemaal niet van de poes en over het algemeen is het begrip beladen met negatieve gevoelens. Maar ik vind het heerlijk. Niet alle kitsch, of ‘camp’ om een gelijkaardig Amerikaans woord te gebruiken. Net zoals er goede en slechte kunst is, bestaat er ook goede en slechte kitsch. Zoals ik gisteren al aangaf is er een continuüm gaande van de slechte pool: ‘walgkitsch’ tot de positieve pool: edelkitsch.

Het wordt grappig en zelfs mooi, als het er zo vingerdik op ligt dat je er wel moet om lachen en als het technisch goed genoeg uitgevoerd is om een zekere bewondering te wekken; zoals de cupido van Bougureau. Het verschil tussen walg en edel luistert soms heel nauw en het kan van een klein detail afhangen of het de ene of de andere richting uitvalt.

Kunstenaars die net op die rand balanceren vind ik wel boeiend. Omdat dat vragen oproept. Als kunst je aan het twijfelen brengt, dan is het toch goed? Kunst moet twijfel zaaien, anders is het gauw vergeten.

Er zijn natuurlijk allerlei vormen van kunst die daar niet aan voldoen en die ook wel mogen, want verboden is het niet, maar het is vaak toch tijdverlies. Dameshandwerk. Wenende clowns en zigeunerinnen met een  blote borst. Het wordt allemaal herhaald. Warhol wordt nog veel herhaald.

Besluit

Goede kunst moet er een beetje uitspringen. Ik weet niet hoe ze dat doen, maar dat het een beetje twijfel moet zaaien is toch een constante. Warhol was daar heel groot in, maar zijn volgelingen veelal niet.

Hoe dan ook is de grens tussen kunst en kitsch in de moderne tijd en daar is Warhol net zo een goed voorbeeld van, wel heel poreus geworden.

William Bougureau: L'amour à l'affût