Tweesporenbeleid

Het luisterend oor

Het is niet omdat een klacht psychosomatisch is, dat ze niet ernstig genomen moet worden.

Om het met een boutade te zeggen, we moeten niet wachten tot de stress een maagzweer heeft uitgelokt om de klachten serieus te nemen.

Daarmee is al gezegd dat stressgebonden lichamelijke klachten een kwalijke draai kunnen nemen, en zelfs levensbedreigend zijn. Een maagzweer kan ook bloeden of perforeren. Dus het kan wel ernstig zijn op zich.

Aan de andere kant is ook gezegd dat we de oorzaken van de stress moeten identificeren en er de gepaste houding tegenover stellen. Misschien mogen we dan hopen dat het stressproces ontaardt in lichamelijke schade.

Op een been kun je niet lopen

We moeten voortdurend een tweesporenbeleid bewandelen dat recht doet aan de twee kanten van de kwestie: de geestelijke en de lichamelijke.

De arts is opgeleid om lichamelijke kwalen op te sporen en zo mogelijk door een behandeling weg te nemen. Bij klachten die op een geestelijke stoornis berusten is het beleid er meestal op gericht allerlei mogelijke lichamelijke oorzaken ‘uit te sluiten’, wat betekent dat je probeert aan te tonen dat ze er niet zijn.

Als er ‘niets’ gevonden is, en de zorgvrager past niet in een of ander diagnostisch vakje, dan is de klacht geestelijk van aard, en is de patiënt rijp om naar de psychiater doorverwezen te worden.

Het is het beleid van de internist, de specialist in inwendige geneeskunde: mogelijke oorzaken uitsluiten of risicofactoren identificeren die aangepakt kunnen worden. Vele huisartsen zijn kleine internisten die al dan niet bewust deze strategie aanhangen. In het begin van mijn carrière deed ik dat trouwens ook.  Niet dat het altijd fout is om zo te werk te gaan, maar het gevaar bestaat toch dat de zorgvrager met zijn persoonlijkheid en zijn beleving over het hoofd gezien wordt.

Individu

Het gaat die persoon niet zozeer om de diagnose, maar wel om het lijden of de pijn die hij of zij meemaakt. Om alweer met een boutade te spreken: we kunnen de pijn heel goed wegnemen met een pijnstiller, maar als we aan de oorzaak niets doen komt die pijn gegarandeerd terug, en als we niets anders in petto hebben, zitten we straks met een verslaving aan pijnstillers erbij.

Besluit

De medicalisering van de stressproblematiek leidt tot overdreven onderzoek en vaak wordt daarbij de beleving van de zorgvrager over het hoofd gezien. Die loopt vaak rond met een geheim dat hij of zijn niet durft vertellen. Als diagnostisch instrument gaat er niets boven het luisterend oor van de huisarts.

Afbeelding: Giorgione: Madonna