Medicalisering

De bril van de arts

Gisteren kwamen we tot de bevinding dat de patiënt somatiseert, en dat de arts medicaliseert. Laten we dat nog eens hernemen. We hadden het over job-gebonden burnout en depressie, maar we kunnen dat wat opentrekken.

In Nederland is dat nog anders, maar bij ons is het in eerste instantie de huisarts of een andere arts die bepaalt of iemand ziek genoeg is om thuis te blijven. Dat is van groot belang omdat de arts op dat ogenblik twee opdrachtgevers krijgt: de patiënt, die er altijd al was, maar nu ook de samenleving, en meer bepaald de sociale zekerheid.

Ziekteverzuim

Het vervaardigen en afleveren van een werkonbekwaamheidsattest heeft verstrekkende gevolgen, voor de werkgever, het ziekenfonds etc. De genoemde instanties kunnen controle uitoefenen en de betrokkene bezoeken of oproepen om na te gaan of de afwezigheid al dan niet gewettigd is.

Het antwoord op die vraag vergt een geneeskundig onderzoek en berust op medische termen. Het komt er op neer dat er ofwel een diagnose is, of voldoende klachten. Bij veel mensen leeft het idee dat lichamelijke klachten overtuigender zijn dan geestelijke. Daarom is er dikwijls veel vraag naar bloedonderzoek en andere tests, in de hoop iets te vinden dat de lusteloosheid en de uitgeblustheid van de gedecompenseerde hulpvrager zou kunnen helpen verklaren.

Wanneer we in het gesprek op zoek gaan naar mogelijke geestelijke verklaringen van het klachtenpatroon, wekt dat dikwijls enige argwaan op, alsof we daardoor de echtheid van de klachten in vraag zouden stellen.

Taboe

Psychische klachten baden dikwijls nog in een taboesfeer.

Daardoor houden vele mensen die ook lang voor zich. Ze lopen met een geheim rond dat hen kwelt en wanneer ze dat bij ons kunnen uitspreken valt er dikwijls een steen van het hart.

Voor het zover is hebben ze meestal een periode gekend van groeiende geestelijke onrust, die zich uiteindelijk uit in lichamelijke klachten zoals zuurbranden, darmklachten, rugpijn etc.

Dat is het ogenblik voor velen om naar de huisarts te gaan, die het probleem prompt medicaliseert. De zorgvrager komt in een nieuwe wereld terecht, waarin het van hem of haar verwacht wordt, de autoriteit van een derde persoon te aanvaarden, die een positie inneemt tussen je werk en jezelf.

De arts neemt je uit het arbeidsproces, maar dan wel op bepaalde voorwaarden. Van de arts mag immers verwacht worden dat hij niet alleen luistert, en de klachten onderzoekt, maar ook kijkt wat daar de oorzaak van is. Bij iemand die ziek wordt van het werk volstaat het immers niet dat een middeltje tegen pakweg zuurbranden wordt voorgeschoteld. Het gaat er niet om de symptomen weg te nemen, omdat daar geen genezende werking van uitgaat zolang de ziekmakende oorzaak zijn verderfelijke invloed blijft uitoefenen.

Besluit

De arts gaat op zoek naar medische handvatten om het probleem aan te pakken. Daardoor gaat hij medicaliseren. Ik was eigenlijk van plan dat eens uit te leggen vandaag, maar het is in de pijplijn blijven steken. Ik moet het er nog maar eens over hebben.

Afbeelding: Frans Hals