Psyche en Soma

Ziel en lichaam

Het onderscheid tussen lichaam en geest danken we aan de Grieken. Nog steeds gebruiken we de woorden psyche en soma in de geneeskunde om de twee tegenpolen aan te duiden.

Mijn stagiaire merkte vandaag nog op hoeveel mensen er niet zijn, op het grote aantal dat we vandaag hebben gezien, die ziek worden door hun werk. Ik heb het daar al uitgebreid over gehad de afgelopen dagen, maar het blijft steken.

Die mensen komen doorgaans naar ons toe wanneer ze niet meer kunnen, nadat ze een tijdje hebben geprobeerd puur op wilskracht of met behulp van allerlei middeltjes, zoals koffie, sigaretten en alcohol, het onuitstaanbare werk uit te houden.

Oorzaken

Om het even of het komt door de werkdruk, of door de foute menselijke verhoudingen, de oorzaak zal meestal een gebrekkig management zijn. Dat hebben we al aangetoond, maar het kan niet genoeg worden gezegd.

Een sterk gevoel dat we allemaal wel hebben is bijvoorbeeld het rechtvaardigheidsgevoel, en sommigen hebben dat in sterke mate. Zo hadden we vandaag een vrouw die er op afknapt dat ze meer werk dan haar collega toegeschoven krijgt, wegens favoritisme van haar baas voor haar collega. Daardoor is een onhoudbare situatie ontstaat die ertoe heeft geleid dat ze thuis zit met een ziekteattest.

Onrecht

Het management is hier niet alleen gebrekkig, maar ook vals, of oneerlijk. Dat kwetst het rechtvaardigheidsgevoel, en het wekt afgunst, die ertoe leidt dat de betrokkene niet meer kan functioneren. Het leidt tot maagklachten en rugpijn, want in de periode van kniezen en tobben die voorafgaat aan de raadpleging bij de huisarts zullen de meesten minstens ook een lichamelijke klacht of twee krijgen.

De maag en de rug zijn daarbij toppers, maar ook hartklachten, darmkwalen en pijn in de benen komen voor. Sommige mensen zijn in het algemeen bang voor hun gezondheid en willen een volledig onderzoek met bloedtests etc., die ze in wezen  niet nodig hebben.

De maatschappij verwacht van hen, en eist dat ook, door toedoen van de controlerende geneesheren, dat ze ziekteklachten hebben, want dat is de enige geldige reden die je kunt hebben om niet naar het werk te gaan.

De meesten wachten bijgevolg tot ze ook ziek zijn voordat ze komen. We zien dus de ontmoeting ontstaan tussen een patiënt die somatiseert, en de arts die medicaliseert.

Met somatiseren verstaan we het transformeren van wat in wezen psychische problemen zijn, in dit geval uitgelokt door een ziekmakende omgeving, of het omzetten ervan in lichamelijke klachten.

Eigen foto: Pompeï