Statuut

De geesteszieke

We hebben het redelijk moeilijk om de waanzin in onze samenleving een plaats te geven.

Er zijn overal en altijd mensen met geestesstoornissen geweest en elke cultuur gaat daar op haar manier mee om.

Er zijn samenlevingen bekend waar de persoon van de geesteszieke een zeker ontzag geniet. De dorpsgemeenschap van vroeger kon wellicht voor een bepaald aantal gevallen instaan op grond van een sociaal weefsel, maar evengoed kwam het in de traditionele maatschappij dat geesteszieken en trouwens ook mensen met een mentale handicap, wat niet hetzelfde is, werden opgesloten,mishandeld of misbruikt. Zo idyllisch is het allemaal niet.

Amok

Het komt in elke samenleving voor dat er af en toe een geesteszieke helemaal door het lint gaat en daden begaat die onuitwisbare schade en verlies veroorzaken. Je kunt dat moeilijk voorkomen, omdat je niet weet waar te beginnen. De hulpverlening heeft haar rol te spelen, maar kan ook niet voorkomen dat het af en toe ontspoort.

De hulpverlening is in het geval van Kim De Gelder, over wie we het gisteren hadden, trouwens schromelijk te kort geschoten. De ouders van de veroordeelde dader hebben vergeefs overal aangeklopt en zelfs verzocht hun zoon gedwongen op te laten nemen, maar dat is niet gelukt.

Gebrekkige zorg

Ik denk dat het een adequaat beeld geeft van de geestelijke gezondheidszorg in ons land. Onderbemand en ondergefinancierd als je het mij vraagt, omdat we als maatschappij blijkbaar niet in staat zijn in het rijke Vlaanderen voldoende opvang, behandeling en begeleiding te voorzien.

Dat komt onder meer omdat de geestelijke gezondheidszorg zo duur is. Het gaat om processen die je niet aan machines kan toevertrouwen en die dus veel werkkrachten vragen, die telkens maar met een persoon tegelijk kunnen bezig zijn. Van elke hulpverlener is in de praktijk al snel verzadiging bereikt in het aantal gevallen dat ze kunnen aannemen.

Elk initiatief  dat wordt opgericht zal zich al gauw verplicht zien opnamecriteria af te spreken, en dat betekent in de praktijk dat er altijd hulpvragers door de mazen van het net vallen als ze niet in een van de vakjes passen voor wie hulpverlening voorzien is.

Te oud of te jong, te gek of niet gek genoeg, of gewoon druggebruiker: het is puzzelen om iemand ergens binnen te krijgen en in de praktijk bestaan er overal wachtlijsten. De dringende hulpverlening op psychiatrisch gebied in Brussel (en dan helemaal voor Nederlandstaligen) is absoluut inadequaat.

Rol van de huisarts

Daardoor komt een deel van de last bij de huisarts te liggen die een aantal gevallen op te lossen krijgt, waarvoor hij niet altijd geëquipeerd is. Niet elke huisarts heeft het er even gemakkelijk mee.

Zelf doe ik heel veel psychiatrie op het huisartsenniveau, met inbegrip van de opvang van middelengebruik, wat in het centrum van de grootstad absoluut met stip heel veel aandacht opeist. Ik doe dat heel graag, maar het baart me wel zorgen dat er zo veel mensen rond lopen voor wie moeilijk de juiste zorg te vinden is.

Foto: Guislain museum, Gent, einde negentiende eeuw.