Afscheid

Ongeboren, maar wel gestorven

Ik had het gisteren over een vrouw die voor de keuze staat een zwangerschap van drie en twintig weken af te breken of een kind met zeer slechte levenskansen dat zonder twijfel zal lijden, ter wereld te brengen.

Het gaat door merg en been. Hoe zal die vrouw dat ooit verwerken? Wel daar maakt de opstelling van de omgeving een groot verschil. De wroeging en de schuldgevoelens worden pas echt verstikkend als ze zich in het verborgene moeten afspelen, zoals met alle verdriet. Het wordt pas een probleem als het een geheim moet zijn en als het deel gaat uitmaken van het onzegbare, dat op die manier een onnodig zwaar gewicht krijgt.

Openheid

Het is niet gemakkelijk een dergelijk probleem onder de aandacht te brengen, en dat kan maar beter selectief gebeuren: alleen voor mensen die het vertrouwen waard zijn, die niet oordelen, maar het gewicht mee proberen te dragen.

Wat we niet nodig hebben is een dominee die met de bijbel staat te zwaaien of iemand die op een andere manier bejaarde morele principes gaat verdedigen. Ik voel me dan ook zeer vereerd door het vertrouwen dat de familie in ons stelt, door dit met ons te delen.

De moderne mens wordt voor verschrikkelijke morele keuzes geplaatst door toedoen van de toegenomen medische macht die beter dan ooit is in staat is diagnoses te stellen, ook in utero. Op dat ogenblik word je wetend in plaats van onwetend. In plaats van te ondergaan kun je ingrijpen, maar dan moet je ook verantwoordelijkheid nemen.

Keerkant

Stel nu dat het andersom zou zijn en dat je zou kiezen voor het behoud van de zwangerschap. Dan ben je even goed verantwoordelijk voor het lijden dat van die keuze het gevolg zal zijn. Dat is de keerzijde van de medaille.

Als de wetenschap met stelligheid in staat is te voorspellen dat geen menswaardig leven zal mogelijk zijn, is het beter er een einde aan te stellen nog voor het kan beginnen.

Vroeger werden mensen vaak in onwetendheid gelaten en werd er over hun hoofd heen beslist, veelal door een eigenmachtige arts. Nu kunnen we dat niet meer maken. Mensen hebben meer voorkennis en wensen meer over hun eigen leven te beschikken, nu er geen receptenboek meer is dat voor iedereen geacht wordt te gelden. Er kan en mag geen morele autoriteit meer zijn die zich het recht toe-eigent in de plaats van anderen te beslissen.

Afscheid

Vroeger kreeg de moeder de vrucht niet te zien. Men vond dat toen ondenkbaar dat mensen met zoiets werden geconfronteerd. Nu zijn er meer en meer vrouwen die vragen het wel te mogen zien, en zo mogelijk het aan te raken en even te liefkozen en te koesteren, ook als dat gepaard gaat met hartstochtelijk schreien.

Voor vele van die moeders maakt dat later een groot verschil in het rouwproces, als ze op hun manier afscheid hebben kunnen nemen. Ik vind dus dat ze dat recht hebben en dat het hen kan helpen. Omgekeerd kan je de bestorven moeder ook niet verplichten visueel of tactiel contact met de ongeboren maar uitgedreven vrucht te hebben, als ze dat niet zou wensen.

Daar moet je dus doortrekken wat je van in het begin moet doen: zorgvragers in staat stellen hun eigen keuzes te maken door de juiste informatie aan te bieden, correct en verstaanbaar, waar de betrokkenen hun eigen conclusies kunnen uit trekken.