Jezuïeten

Helden of schurken?

Sint Ignatius van Loyola, de stichter en grondlegger van de Jezuïetenorde was oorspronkelijk een militair die gewond werd tijdens het beleg van Pamplona. Tijdens zijn herstel had hij veel tijd om te lezen en hij werd blijkbaar door de lectuur zo ernstig aangegrepen dat hij andere paden ging bewandelen en uiteindelijk priester werd en oprichter van een illustere priesterorde, wellicht de meest legendarische van allemaal.

Zowel binnen als buiten de kerk heeft de Jezuïetenorde steeds sterk uiteenlopende reacties uitgelokt, van bewondering tot afkeer en er doen allerlei verhalen over de ronde. Sommige daarvan zijn ongetwijfeld ook waar, maar on ne prête qu’aux riches. De banken lenen alleen maar aan de rijken.

Daar waar al veel is, aan verhalen en sappige anekdoten komt er gemakkelijk nog van alles bij dat er niet echt toe doet. Hoe dan ook kregen we tijdens onze humaniora onze informatie door de jezuïeten zelf opgelepeld, en lag de nadruk op de heldhaftigheid van de grondleggers, waaronder behalve Ignatius ook de onvermoeibare Franciscus Xaverius en onze eigen Jan Berchmans (Diest, 13 maart 1599 - Rome, 13 augustus 1621).

Nán Huáirén

Ook de figuur van Ferdinand Verbiest (Pittem, 9 oktober 1623 – Peking, 28 januari 1688) mogen we hier even vernoemen, met zijn Chinese naam Nán Huáirén.

Dat was geen heilige maar een geleerde die als wiskundige en astronoom het vertrouwen won van de Chinese keizer, onder meer bevoegd voor het vastleggen van de jaarkalender voor het hele jaar. In die tijd was China nog zeer mysterieus en onbetreden gebied.

Het was in de zeventiende eeuw zeker niet vanzelfsprekend dat uitgerekend een (West-) Vlaming terecht kwam aan het Chinese hof en daar indruk wist te maken met zijn sterrenkundige kennis, en met het zogenaamde jezuïetenpoeder, gemalen kinabast uit Zuid-Amerika, dat van de ene pater naar de andere in China terechtgekomen was, in de bagage van Ferdinand uit Pittem. Hij wist daarmee een keizerlijke malaria-aanval te bezweren, wat hem nog geliefder maakte bij de dankbare monarch.