't Verschil

De eerste vertaling van Escal-Vigor in het Nederlands.

Ik had het al eerder in deze website over dit spraakmakende boek dat heel wat ophef veroorzaakte, meer dan honderd jaar geleden, zo rond de eeuwwisseling van de negentiende naar de twintigste eeuw. Het was wellicht de eerste onverbloemde roman in de Europese literatuur over de liefde tussen twee mannen, die er een positief zij het tragisch aflopend beeld van schetst

Ophef

Het boek werd als snel na de verschijning in 1898 de inzet van een assisenproces dat in 1900 voor de rechtbank van Brugge plaatsgreep. De auteur werd door de jury vrijgesproken, omdat ons land over een progressieve grondwet beschikte en omdat homoseksualiteit in de Code Napoleon niet als misdrijf voorkomt, heel anders dan in Engeland waar deze codex nooit is doorgedrongen.

‘Escal- Vigor’ de naam van de legendarische burcht in het boek is een haast perfect anagram van ‘Oscar Wilde,’ die in 1895 wegens sodomie was veroordeeld. Het volstaat de ‘w’ in een ‘v’ te veranderen. Subtiel en een beetje verdoken, maar toch een duidelijk hommage aan de verguisde Engelse schrijver en dandy. 

Het brengt ons nog eens in  herinnering hoe repressief het klimaat, ten opzichte van homo’s en lesbiennes in die jaren was.

Rui

Georges Eekhoud is in 1854 geboren in de schaduw van de Onze-Lieve-Vrouwentoren te Antwerpen.

Het is dan ook niet meer dan billijk de langverwachte vertaling van zijn meesterwerk werd voorgesteld niet zo ver van waar deze auteur het levenslicht zag, en wel in de Minderbroedersrui, waar de concept gay bookstore 't Verschil gelegen is. Deze gespecialiseerde boekhandel verdient alle lof voor dit initatief.

Het vertalen en uitgeven liep niet van een leien dakje als we vertaalster Katelijne De Vuyst mogen geloven. Ze werd ingeleid en geïnterviewd door Bart Hellinck, de archivaris van het Fonds Suzan Daniel, hetgeen een vermelding verdient. Het fonds is genoemd naar zowat de eerste pionier van de strijd voor holebi rechten in ons land, en het is de drijfveer van het bewaring en de geschiedschrijving van deze beweging.

Symbolistisch

Katelijne bracht een geanimeerd betoog met een menigte anekdotes en details die het zeer boeiend maakten.

Het boek is geschreven in een prachtig, maar moeilijk te vertalen Frans. Ik heb zelf nog niet zo lang geleden de originele versie gelezen, en er is duidelijk hard aan gewerkt. Georges Eekhoud kon schrijven en heeft hier zijn uiterste best gedaan. Dat voel je als lezer. Hij wilde dat het perfect zou zijn, omdat hij een voor die tijd zeer kwetsbare boodschap wilde brengen.

Dit naar het Nederlands vertalen was geen sinecure. Chapeau voor Katelijne. Het boek uitgegeven krijgen was al niet veel gemakkelijker. Uiteindelijk is het door een samenloop van omstandigheden toch zover kunnen komen dat het toegankelijk is voor een Nederlandstalig publiek. Het heeft meer dan honderd jaar moeten duren.

In het publiek was ook Mirande Lucien aanwezig, letterkundige,  ‘Docteur ès lettres françaises’ die een zeer belangrijke rol heeft gespeeld in de herontdekking van het werk van Georges Eekhoud en die onder een aantal van zijn brieven heeft uitgegeven. Ik had het voorrecht een boeiend gesprek met haar te hebben. Ze lijkt een beetje op Marguerite Duras, maar dat terzijde. Wat een boeiende, erudiete en gepassioneerde vrouw zeg. Zij alleen was de verplaatsing naar het ‘verre’ Antwerpen meer dan waard.