Verklaringsgrond

Onze serie over borderline blijft reacties losmaken.

De literatuur is het er niet over eens, zo schrijft ons iemand; of borderline persoonlijkheidsstoornis een erfelijke aandoening is dan of het door omgevingsfactoren, en meer bepaald een  trauma, wordt uitgelokt. Het antwoord op die vraag zou verstrekkende gevolgen kunnen hebben.

Persoonlijk denk ik dat de waarheid het midden houdt tussen de uitersten, of liever beide opvattingen met elkaar verenigt. Om het beeld van borderline persoonlijkheid tot volle ontwikkeling te zien komen zijn twee dingen vereist: een erfelijk gen dat innerlijke onrust veroorzaakt enerzijds, en anderzijds een trauma dat op een dientengevolge gevoelig terrein een  beschadiging van het zelfbeeld veroorzaakt.

Familiaal

Van wat ik er in de vakliteratuur over heb gelezen, heb ik begrepen dat deze theorie door velen aanvaard, of althans mogelijk geacht wordt.

Er komt altijd een zekere mate van gevoeligheid bij kijken, en van emotionele wisselvalligheid, die elke poging tot therapeutisch ingrijpen overstijgt, en die ingebakken schijnt. Deze karaktertrek vertoont kenmerken die wijzen op erfelijkheid omdat hij bepaalde families schijnt te treffen, zij daarom nog niet ieder lid van een getroffen gezin.

De vorm die het ziektebeeld uiteindelijk zal aannemen, kan verschillen en wordt bepaald door de omgevingsfactoren. Een aantal gevolgen kunnen wel therapeutisch worden verholpen zoals met name het geringe zelfbeeld, dat dikwijls nog weer opgebouwd kan worden. Voor een aantal uitingsvormen is een aangepast therapeutisch handelen denkbaar.

Overschrijding

Het heeft met grenzen te maken.

Het uitlokkende trauma is dikwijls te verstaan als een grensoverschrijding. Met name incest en pedofilie zijn vormen van grensoverschrijdend gedrag, naast andere vormen van geweld of zelfs extreme verwenning.

Er is ergens een grens overschreden waardoor het grondvertrouwen is aangetast. Door toedoen van de innerlijke onrust is nu net deze persoon extra kwetsbaar voor de toegebrachte schade. Daardoor ontstaan gevolgen zoals afhankelijkheid, gaande van emotionele afhankelijkheid van een persoon, tot verslaving aan allerlei middelen, of en onstilbare behoefte aan bepaalde prikkels van buitenaf.

Het vreemde is  nu dat de persoon met een dergelijke stoornis later zelf grenzen gaat opzoeken of verleggen: in verband met het lichaamsgewicht onder de vorm eetstoornissen, of gevaarlijke drugs in termen van middelengebruik. Je ziet verschillende beelden al naargelang de uitingsvorm, maar er is een gemeenschappelijke verklaringsgrond.

Er is in het verleden een feit of een toestand geweest, die een grens heeft doorbroken en in een moeite door het grensgevoel heeft vernietigd. Daardoor zal de persoon het later moeilijk hebben grenzen te aanvaarden, en in een aantal gevallen zelf overgaan tot grensoverschrijdend gedrag, meestal gericht op zichzelf en niet op anderen zoals bij eetstoornissen, automutilatie, druggebruik of emotionele afhankelijkheid.

Besluit

Borderlinepersoonlijkheidsstoornis is te verstaan als een beschadiging, en dat in een pril ontwikkelingsstadium bij een kind dat behept is met een vorm van innerlijke onrust. De bron van innerlijke onrust kan door psychotherapeutisch handelen niet weggenomen worden, al bestaan er wel mogelijkheden om daar met geneesmiddelen op in te grijpen. De gevolgen van het trauma daarentegen zijn wel onderhevig aan therapeutische beïnvloeding.

Afbeelding: Michael Jackson. De foto is zeer treffend omdat het om een verknipt beeld gaat.