Pius XII

Ik heb het boek nu uiteindelijk uitgelezen, waar ik het al over had, omtrent de religie van Hitler. Er zijn een paar minpunten aan, dat moet er wel bij gezegd. Aan de barslechte vertaling is wellicht te ontkomen door het origineel te lezen, of een Engelse vertaling.

Michael Hesemann is erg thuis in Vatikaanse kringen en neemt een standpunt in dat bijzonder vriendelijk is voor de katholieke kerk en de Duitse Paus van nu, Benedictus XVI evenals de Pausen van toen, Pius XI en Pius XII.

De man levert wel goed werk af aan de hand van heel wat bronnenmateriaal en hij schetst een fascinerend beeld van de esoterische kan van het nazidom. De nieuwsgierige lezer in mij komt wel aan zijn trekken. Ik kocht het boek omdat ik meer wilde weten over de religieuze kant van de Hitlersaga.

Het blijft verbluffend en onthutsend hoeveel mensen in de ban waren van het fenomeen toen, en ook nu nog, Het zal bijna zeventig jaar zijn dat de man dood is. Heel eigenaardig hoe die fascinatie blijkbaar nog altijd doorwerkt. Het is allemaal geen toeval. Er is bewust aan gewerkt om van Hitler de Messias van het Duitse volk te maken.

Nu is het Messiasbegrip zelf iets uit de Bijbel. Blijkbaar verzucht elk volk met zorgen naar een  bevrijder, een sterke man, iemand die de oude profetieën tot uitvoering zal brengen.

Het blijft toch de man die de twintigste eeuw, meer dan wie ook heeft bepaald. En die zelf ook bepaald is door wat er aan vooraf ging, met name de eerste wereldoorlog. Het verdrag van Versailles, gevolgd door hyperinflatie, recessie en ellende.

Dan komt daar ineens als een duiveltje uit een doosje de redder en de heiland. Vergezeld van allerlei louche figuren. En die wordt door het volk naar de macht gedragen. Dat dit gebeurd is, kun je niet verklaren, zonder rekening te houden met de mythologie die daar bewust geschapen is om het mogelijk te maken.

Dan krijg je toch een vorm van eerbied of zelfs een diep ontzag voor de kracht van oude verhalen, die blijkbaar een belangrijke rol spelen in de gestalte van de moderne geschiedenis. De rol van Pius XII in het verhaal van de jodenvervolging is blijkbaar toch aan herziening toe, van het Holocaustmuseum Yad Vashem in Israël heeft haar zienswijze aangepast, om plaats te maken voor een meer genuanceerde visie op de kerkvorst en de invloed die hij al dan niet aanwendde, en het zwijgen dat hij er al dan niet toe deed.