Het schandaal van het kruis

Het is een beetje eng, het over de positieve kanten van het lijden te hebben, komende uit een kerk die dat in het verleden wellicht al te veel deed. Denk maar aan Moeder Teresa die pijnbestrijding bij stervenden maar niks vond, omdat het lijden de ziel zuivert. Ik vind het geen daad van barmhartigheid iemand die aan het einde van zijn leven staat de voordelen te ontzeggen, van medicatie die de pijn draaglijk maakt of wegneemt.

Loutering door lijden is mooi meegenomen, maar moet niet een doel op zich vormen, om zelfkastijding te vermijden. Ik zie daar niet het nut van in, en ik zou het niet propageren. Ik vind het niet normaal en ook niet wenselijk dat mensen zichzelf pijn gaan doen, ook al is dat om het eeuwig leven te verwerven. Zulks is immers de belofte van het Christendom, en dat op basis van het evangelie.

Het lijden en de jammerlijke dood aan het kruis van de Verlosser vormt de basis van het grote verlossingsverhaal dat zich overal over de planeet heeft verspreid. De marteldood van onze profeet, die niet alleen de zoon van God was, maar die zelf ook als onderdeel van de Heilige Drievuldigheid een goddelijke status verwierf, kreeg de betekenis van een afkoopsom, of een offer dat de erfzonde ongedaan maakt.

Die erfzonde staat voor een schuld. De mensheid is in wezen slecht en kan alleen maar goed worden door deel te hebben aan het levensoffer van de Heiland. In onze moderne tijden kunnen we daar allerlei kanttekeningen bij maken, maar het is iets dat eeuwenlang onze Europese beschaving heeft overheerst, zoals te merken is in de literatuur, architectuur, schilderkunst etc die bewaard is gebleven.

Voor veruit de meeste Europeanen in de middeleeuwen was de angst, na de dood in de hel terecht te komen, door toedoen van de onvermijdelijke zonde, zeer reëel. De dood vormt een buitengrens voor de menselijke activiteit. Wat daar voorbij ligt, kennen we niet, en daar kan iedereen op projecteren wat hij of zij wil.

Onze moderne mens heeft zich gedeeltelijk bevrijd van schuld en angst omtrent het hiernamaals. De christelijke beschaving is versplinterd en verdampt. Toch blijft het doorwerken, en daar waar de kerk zich gediskwalificeerd heeft, blijft een grote spirituele nood bestaan.