Dat is de vraag

De vraag naar het verschil tussen de waarheid en de waan is zo oud als de straat. Hoe kunnen we ooit zeker zijn dat we niet in een waanwereld leven, aangezien het kenmerk van de waan juist is, dat hij ons in het ootje neemt, zonder dat we daar erg in hebben. Degene die waant neemt zijn waan voor werkelijkheid aan.

Begoochelen wij onszelf? Het zijn altijd anderen die wanen. Ikzelf natuurlijk nooit. Op gevaar af van platgetreden paden te bewandelen, moeten we vaststellen dat de waan wel degelijk bestaat. Of op zijn minst lopen er mensen rond die dingen vertellen die niet kunnen. Er zijn de momenten dat je eigenlijk zou moeten denken: tenminste een van ons twee waant.

Als je daar achter komt, is er iets vervelends aan de hand. Het is niet de wanende persoon zelf die er last van heeft, want die leeft in een wereld die hij op die manier kan begrijpen, en de betrokkene wil meestal niet uitkomen. De gesprekspartner die niet waant, of die in een andere waanwereld leeft, komt dan in nauwe schoenen.

Moet je dan pogingen ondernemen om die waan te corrigeren, of moet je er juist in meegaan, om geen weerstand uit te lokken? Het kan gemakkelijk tot enigheid en zelfs agressie komen als we teveel proberen de waan te doorprikken. Niemand heeft dat graag dat iemand komt vertellen dat het allemaal fout is wat we doen.

Hoe ga je om met iemand die waant? Het ligt er natuurlijk aan wat je verhouding is met die persoon en wat je ervan gedaan wilt krijgen. Oog in oog met een individu dat iets beweert dat niet overeenstemt met de wereld zoals wij die begrijpen, stokt het gesprek even, en ga je even in je haar krabben.

Daar ontmoeten twee werelden elkaar, die elkaar uitsluiten: de waanwereld en de ware wereld. Dat maak ik zowat dagelijks mee. Als hulpverlener moet ik ervan uitgaan dat ik opgeleid ben om de ware te vertegenwoordigen: de rede en de wetenschap. De wanende persoon komt meestal als hulpvrager naar me toe. Dat is wel een aparte verhouding en daar begint het al mee.