Pleidooi voor het geheugen

Het is een halve opluchting eigenlijk, de overwinning van Emmanuel Macron en de bijhorende nederlaag van Marine Le Pen, de extreem-rechtse kandidate die me de stuipen op het lijf jaagt als ik ze zie. Ik kan me absoluut niet met haar ideeën verzoenen. Het is heel goed dat er iemand is gekomen die niet meteen in de gevestigde partijen staat, om haar te verslaan. Al is dat ook relatief. Wat ik wil zeggen: goed dat Macron gewonnen heeft, maar toch bevreemdend dat een derde van de Fransen het Front National blijkt te steunen als het op de presidentsverkiezingen aankomt.

Dat is veel. Heel veel vergeleken met de zeventien procent van vader Le Pen vijftien jaar geleden in 2002.  Intussen is de extreemrechtse ideologie van de partij wel verwaterd en verdund, maar niet verdwenen. Dat er zoveel mensen zijn, die daar geen graten in zien om op zo iemand te stemmen, verbaast en verontrust me toch. Een op drie. Dat is zowat de maximumscore in Antwerpen van het Vlaams Belang destijds.

Dat zijn allemaal kiezers die er geen aanstoot aannemen dat het om een ideologie gaat die op haat en zelfoverschatting berust, en tot ongelijkheid en discriminatie oproept, wat wrange herinneringen uit de twintigste eeuw wakker maakt. We weten allemaal waar het toe kan leiden. We zien nu overal terzelfdertijd een renaissance van het autoritaire discours. Extreem-rechts is met dat verschrikkelijke Duitse woord salonfähig geworden.

Sterke leiders die durven optreden, en die daarbij er niet voor terugdeinzen de wet te overtreden of naar hun hand te zetten, liggen nu goed in de markt. Ik had niet gedacht dat ik dat nog zou meemaken, dat het nu allemaal mag en kan, het racisme, de xenofobie en de islamhaat, en dat in vele landen tegelijkertijd.

Dat is bepaald verontrustend, dat het zo breed gaat, dat het blijkbaar in de tijdgeest moet zitten. De jaren dertig en veertig zijn vergeten, en waarschuwingen die daarnaar verwijzen worden weggehoond. Er is een generatie opgestaan die niet meer belast wordt door het geheugen en die zweert bij de informatieverstrekking in de media vandaag, met alleen nog fracties en bytes, en met het geheugen van een platworm.