Combinatie

De Villa Adriana ligt bij het Stadje Tivoli, op twintig kilometer van Rome. Het bezoek behoor je te combineren met de andere attractie van het stadje: de tuinen van de Villa d’Este, waar ook al geen woorden voor bestaan. Het water is alomtegenwoordig, onder de vorm van fonteinen, waterpartijen en bedruiping. De tuin ligt op een helling in de hoogte en biedt friste en verkoeling op zomerdagen.

De sfeer is er helemaal renaissance, en dan denk je meteen toch ook aan de opleving van de kennis en de interesse in de oudheid. Het bruisende leven van de planten in de tuin staat in contrast met de stolling van de alomtegenwoordige beelden en andere sculpturale elementen. Het is een iconische tuin die door de eeuwen heen inspiratie heeft gegeven aan tuinarchitecten.

Wij waren er laatst in augustus 2012. Het was een warme dag. Na de Villa d’Este, en het hele domein van de Villa Adriana, was er als toemaatje nog een kleine maar fijne, tijdelijke tentoonstelling van Antinoüsbeelden, onder de veelzeggende titel: Antinoo, Il fascino della bellezza. Of in andere worden: Antinoüs. De fascinatie van de schoonheid.

Mijn gezelschap, die ik volgens uitdrukkelijke wens niet kan noemen, was evenzeer onder de indruk als ik, temeer daar de lange wandeling die we achter de rug hadden, me de gelegenheid had geven een en ander over de verhouding tussen Hadrianus en Antinoüs te vertellen. Het verhaal genoot zijn volle aandacht.

In deze magische omgeving kreeg het gesprek daarover iets transcendents. Het is moeilijk te preciseren waarom, maar het decor wierp een bijzonder licht op wat we elkaar te vertellen hadden. Die dag in Tivoli vormt een uiterst dierbare herinnering. Ik kan me dus op aarde geen mooiere plek voorstellen.

Dit vat alles samen, de blijdschap om de schoonheid die vergankelijk is, en de treurnis om het verval dat onvermijdelijk is. Af en toe kan iemand op een wrange manier de ondergang een hak zetten, zoals Antinoüs dat op zijn manier heeft gedaan – in de versie van Yourcenar – en zoals Hadrianus dat op een andere manier heeft gedaan door een tempel en een eredienst voor zijn gestorven geliefde op te richten. Daar is dan toch sprake van iets met eeuwigheidswaarde.