Ribkoepel

De halve koepel van het Serapeum is tamelijk indrukwekkend als je eronder staat. Vermoedelijk was het een ontmoetings- en feestruimte in (half) open lucht. De Egyptische invloed was onder meer te merken aan zeven beelden van Ptah, Isis en Osiris. Het oord een reusachtige exedra, of met andere woorden een halfronde ruimte, waar een talrijk gezelschap beschutting kon vinden voor de zon en voor de regen, en deelnemen aan vergaderingen, gesprekken en lezingen.

Serapeum is de Latijnse naam (in het Grieks: Serapeion) voor een tempel of een heiligdom dat aan de Egyptische God Serapis gewijd is, een antropomorfe God, die dus de gedaante van een mens aannam. De Grieken vonden dat prettiger dan de zoömorfe of diervormige goden van de oorspronkelijke Egyptenaren.

Serapis is typisch voor het syncretisme van die tijd, waar Goden vlot afgesplitst en samengevoegd werden. Serapis zelf was een samentrekking tussen Osiris en de stiergod Apis en was voornamelijk populair bij de kosmopolitische Grieks-Romeinse bovenlaag in Egypte, daar waar de oorspronkelijke bevolking bij de dierlijke goden bleef zweren.

Serapis kan dan weer overgaan in pakweg Pluto of Asclepius, de God van de artsen en genezers. Het beroemdste Serapeum bevond zich in Alexandrië, de bakermat van de Ptolemeïsche vorsten, waar Cleopatra deel van uitmaakte, afstammelingen van Generaal Ptolemeus ten tijde van Alexander de Grote, die Egypte veroverde. Het is gebouwd onder Ptolemaeus III Euergetes I, koning van 246-221 v.Chr..

Het Serapeum omvatte niet alleen een tempel maar ook een bibliotheek, onderdeel van de beroemde Bibliotheek van Alexandrië. Het leunde aan bij het Museion, of Museum in het Latijn, een heiligdom dat aan de muzen was toegewijd. Dat vormde een behoudsgezinde staatsinstelling, daar waar het Serapeum een vrije en vooruitstrevende reputatie had.

Het was een heiligdom van de kennis, waar je niet alleen kwam voor de eredienst, maar ook om iets bij te leren. Het vormde een soort vrije universiteit avant la lettre. We mogen veronderstellen dat Hadrianus zoiets voor ogen zweefde toen hij zijn eigen Serapeum bouwde. Voor een intellectueel gevormde man van die dagen, een levensgenieter, maar ook een denker en filosoof, was dit wellicht het dichtste dat je bij het Paradijs komen in dit aardse leven.