Zo blond

Laat ik voor de gelegenheid Chris maar eens citeren, in een e-mail: “Schelden en liegen hebben fatsoen en eerlijkheid geleidelijk verdrongen. Politici spinnen de werkelijkheid altijd al, dat is deel van het vak, maar wat de populisten en hun volgelingen  laten zien, slaat alles. De chaos die daarvan het gevolg is, zal enorme schade aan ons allemaal berokkenen.”

Dat vind ik juist gezien. Het is niet zozeer de domheid van de onzin die verkocht wordt, maar het feit dat er zoveel mensen mee weglopen, die me bang maakt. Dat de verlakkerij zo gretig aftrek vindt. Ik zie nu op Facebook overal die vier blonde kapsels opduiken van Boris Johnson, Geert Wilders, Donald Trump en Marine Le Pen. Het duivelskwartet. De ruiters van de apocalyps. De herauten van de vreemdelingenhaat. Enge figuren.

Fijne anekdote is wel dat de uiterst rechtse regering van Polen, die in eigen land het leven van de buitenlanders probeert zuur te maken, officieel protesteert als er in het Verenigd Koninkrijk Polen gemolesteerd worden, omdat ze vreemdeling zijn. Het toont het uitzichtloze van de strategie aan, die er in bestaat vreemdelingen buiten de deur te houden. Vroeg of laat zijn we allemaal wel een vreemdeling.

Wat wordt daarover gezeurd, zeg. Die vreemdelingen! Ze zijn verantwoordelijk voor al onze onmin en elk ongenoegen. “Als die er niet waren, zouden we van ons land een mooie plek kunnen maken.” Er komt al snel een onderliggende nostalgie bij kijken, een vertederd omkijken naar toen we nog blank waren en er niet van die ingewikkelde problemen waren. We hadden niets, maar we waren onder ons.

We vergeten gemakkelijk dat het leven in die homogene samenleving van vroeger niet altijd een pretje was, onder meer door de verstikkende atmosfeer die er heerste, van la pensée unique, de overheersende moraal, waar je niet kon aan ontsnappen. De samenleving was onderverdeeld in zuilen, en dat zorgde voor orde, maar ook beknotting in de samenleving, door sociale controle.

Ik vrees nu dat het net die bekrompenheid van vroeger is die de bende van vier blonde tronies terug wil brengen. Dat onze samenleving zich heeft geopend voor de buitenwereld, steekt hen de ogen uit, maar dat maakt onze maatschappij juist boeiend en verrijkend. Ik dacht altijd dat dit een verworvenheid was, maar het model wordt nu bedreigd door rechtse rakkers, die vinden dat er nog niet genoeg geweld en uitsluiting is.