De teloorgang van de politiek

Er gaan nu stemmen op om stemrecht te verlenen vanaf de leeftijd van zestien jaar, waar dat nu achttien is. Het ontlokte me op facebook de bedenking dat het niveau van de politiek, na Brexit en Trump, tot ver onder het niveau van zestienjarigen is gezakt. De politiek verkleutert meer en meer en dat is niet om te lachen, maar integendeel diep zorgwekkend en uiterst onrustbarend.

Het intellectuele niveau is gezakt tot op het niveau van de primaire oprispingen. Het thema bij uitstek, dat Brexit en Trump gemeen hebben – naast rancune ten opzichte van onze eigen elite –  is het sluiten van de grenzen. Bij Trump is het de muur aan de Mexicaanse grens. In het geval van Brexit hebben de angstgevoelens omtrent de onbeheersbare toestroom van nieuwkomers een grote rol gespeeld, zo heb ik menen te mogen verstaan.

Je kunt dat vinden, dat die grenzen dicht moeten, maar ik vind het niet. Bij nader toezien zal blijken dat het om sentimenten gaat en niet om een economische afweging van verifieerbare voor- en nadelen. Aan het intellectuele gehalte van der argumentatie zal het niet liggen, want dat is er niet. Het gaat om een algemeen gevoel, en niet om een rationele conclusie.

Het aantal mensen dat zich ergert aan de toeloop van migranten is blijkbaar zozeer toegenomen dat het de doorslag geeft bij verkiezingen. Ik vind dat bepaald verontrustend. Na de Brexit kregen we allerlei verhalen dat de vreemdelingenhaat in het Verenigd Koninkrijk overhand is toegenomen.

Het is alsof een bepaald deel van de bevolking er behagen in schept de ‘vreemdeling’ ­– en nogal dikwijls de ‘moslim’ – en lesje te leren. Doordat de Leave-campagne heeft gewonnen staat de deur nu wagenwijd open voor allerlei manier om de Andere te pesten. Het is nu fashionable geworden, allerlei vormen van xenofobie te uiten. Het racisme is weer salonfähig. Dat is bepaald onheilspellend.

Ik had me dat pakweg twintig jaar geleden niet kunnen voorstellen dat we bij mijn leven nog in dergelijk vaarwater zouden terecht komen. Of om nog verder in de tijd terug te gaan: ik ben nu bijna veertig jaar uit de kast. In die tijd waren wij ervan overtuigd dat het alleen maar een kwestie van tijd was tot het licht van de aanvaarding overal zou zegevieren.