Wachten op Godot

Nieuw rechts doet het uitstekend, maar op nieuw-links is het voorlopig nog even wachten. Die Bernie Sanders, met het voordeel van het omkijken, was daar misschien de Johannes de Doper van. Op de linkse Messias is het voorlopig nog even wachten.

Intussen zien we alleen maar het nationalisme gedijen, samen met de argwaan en de achterdocht. Al moet je het ook altijd relativeren. De marges zijn nu ook weer niet zo groot, wat de Brexit betreft, en in de VS heeft mevrouw Clinton intussen al meer dan een miljoen stemmen meer op haar naam staan dan de winnaar, president Donald Trump.

Op het ogenblik dat ik dit schrijf zijn er dat precies 1.322.095 meer, bij 62.523.126 voor mevrouw Clinton en 61.201.031 voor meneer Trump. Ik vind dat geen peulschil. Het biedt een sprankel hoop in een tijd waarin de vrees voor de ander hoogtij viert. De angst voor ‘Le regard de l’autre.’

Wat we in de ogen van de ander lezen, komt uit onszelf. De wereld is een beetje gek geworden. Daar zijn allerlei verklaringen voor te bedenken. Ik zou niet weten waar te beginnen. Het is al een tijdje niet meer zo, alsof het altijd beter wordt, maar wel integendeel. De postachtenzestig maatschappij heeft zo haar winnaars en verliezers, en degenen die later komen hebben het veel moeilijker om op te stijgen in de sociale rangorde.

Er is een bevolkingsexplosie gekomen die de hele planeet betreft, en die voor migratiedruk zorgt. We zijn met steeds meer mensen terwijl de grondstoffen afnemen. We bewonen een planeet die in de frituur is geworpen met stijgende temperaturen tot gevolg. We krijgen oorlogs- klimaat en haatvluchtelingen. En die mensen krijgen ook allemaal kinderen.

Dat is wellicht het grondprobleem. Te veel mensen. Meer en meer mensen. Waarvan steeds grotere aantallen zich verplaatsen. Het is lang geleden voorspeld, want het was voorzienbaar, maar het was niet iets waar iemand wat kon aan doen.

Het moet ons wellicht tot bezinning en inkeer stemmen, en het rustig laten bezinken van onze impressies. Alleen door het aanvaarden van onze beperkingen kunnen we perspectieven scheppen om die beperkingen te overstijgen.