De donkere zak

Zwarte piet heeft ook nog een andere functie. Hij is degene die de roe hanteert, een folterinstrument waarmee op de billen werd geslagen van stoute kinderen die zich misdragen hadden bijvoorbeeld omdat ze met  de hand in de confituurbokaal waren betrapt.

Nadat 1968 is uitgebroken, zijn de Zwarte Pieten enigszins gecastreerd doordat hem niet alleen de roe, maar ook de zak is weggenomen. Straffen mocht niet meer. De tijdgeest was antiautoritair. Dat heeft maar een keer bestaan denk ik, maar met lange nawerkingen, meegedragen door de getalsterkte van de babyboomgeneratie. Maar dat terzijde.

Van Zwarte Piet ging oorspronkelijk niet alleen vrolijke uitbundigheid uit maar ook iets dreigends. Zwarte piet slaat maar Sinterklaas niet. Die houdt zich bezig met bevelen geven maar maakt zijn wit gehandschoende handen niet vuil. Dat is het hele verschil tussen witte en gekleurde boorden. Het is namelijk ook een verhaal van klassenverschillen.

Het is zwarte piet die alle manuele klussen opknapt. Hij kruipt door schoorstenen met pakjes, hij houdt het paard van sinterklaas vast, helpt hem met op en af stappen, en hij kastijdt ook de stoute kinderen. Het straffende en fysiek bedreigende karakter van Zwarte Piet is al lang weggepoetst, in ruil voor nog meer scherts en jolijt.

Daar zijn in een ver verleden ook discussies aan voorafgegaan maar welllicht niet zo publiek en niet zo bitter, als wat we nu in de media en de sociale apps beleven. Maar toch, in tijden dat dit veel minder opzien baarde, zijn er altijd discussies geweest.

Ik ben helemaal geen voorstander van een unieke oplossing die overal en voor iedereen moet gelden, maar laat iedere overheid en elke inrichter van een sinterklaasvertoning, als er dan toch een moet plaatsgrijpen – wat voor mij niet hoeft, dat zal wel duidelijk zijn – goed nadenken hoe ze dat invullen die klaas en die pieten.

Ik zou om te beginnen hun aantal al beperken en er geen karikatuur van Afrikaanse mensen van maken. Ik denk dat dit heel belangrijk is. Niet een bepaalde bevolkingsgroep systematisch als spotwaardig en meelijwekkend voorstellen, want dat is sneu.