Wisselwerking

Clowns horen in het circus thuis en sinterklaas in een koorkapel, maar niet loslopend in het straatbeeld, zeker als daar een tros helpers bij komt, alsof er een blik met bont geklede knechten is opengetrokken. Vermomde lieden die er een taakverdeling op na houden, zoals in het smurfendorp. Een oude man in een koormantel hoort in de kerk zijn kunsten te vertonen, en dient niet op straat rond te lopen om voorbijgangers aan het schrikken en de kinderen aan het huilen te maken.

Die verkleedpartijen met een religieuze inslag horen in de private sfeer thuis en niet in het publiek domein. De uitbeelding is in de loop der tijden menige keer van enscenering veranderd. Oorspronkelijk was het een heidens gebeuren, waarbij elk gebied wel een eigen vorm van een kinderfeest heeft. Gezien het maatschappelijk fenomeen is het feest in de loop van de middeleeuwen geleidelijk door de  kerk ingepalmd.

Einde zestiende eeuw werd de Sinterklaasfiguur van onder het stof gehaald als een manier om de geestelijke orde beeldend voor te stellen voor het meest ontvankelijke publiek dat er is, namelijk kinderen. Het is een karikatuur van de samenleving die daar geschetst wordt, waarbij de kerkvorst de lakens uitdeelt en beslist over goed en kwaad.

Werd de Sint-Nicolaas figuur tijdens de zeventiende eeuw voor de kar van de contrareformatie gespannen komt hij vanaf de negentiende eeuw de pedagogen handig van pas. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de goede en de slechte kinderen. Goed zijn betekent een gehoorzaam gedrag aan de dag leggen en geen zonden begaan. Slecht zijn is stout gedrag vertonen. Volwassenen tegenspreken bijvoorbeeld. Geleidelijk aan krijgt het sprookje een pedagogische inslag.

Het gaat er voortaan om brave kinderen te belonen en stoute te straffen. In de tweede helft van de twintigste eeuw is de roe achterwege gelaten, en elk jaar opnieuw zijn er geen stoute kinderen meer. Hier zit een ideologie achter die op zich niet zo onschuldig is als je zou denken. Elk tijdperk vult dat op zijn eigen manier in, en Sinterklaas en Zwarte Piet passen zich telkens aan.