Personage

Die Geschichte von den schwarzen Buben is een verhaal uit de Struwwelpeter, een kinderboek uit 1845, geschreven door de Duitse schrijver Heinrich Hoffmann (1809-1894.) Het gaat over drie jongens die een zwarte jongen om zijn huidskleur uitlachen. De 'grote Nicolaas' grijpt in en gooit de jongens in een grote pot met inkt, zodat ze voortaan zelf zwart zijn.

We kunnen de zwartepietproblematiek niet verstaan, als we niet inzien dat het eigenlijk Sinterklaas is die problemen stelt. Denk de oude baas weg uit het gebeuren en het pietenspektakel is maar half zo kwetsend meer. Sinterklaas vormt de spil van het spektakel dat fout is in al zijn voegen.

Sinterklaas blaast ontzag in met zijn religieus ornaat en hij straalt gezag uit. Hij is een herder zoals blijkt uit de bisschopsstaf die aan pastorale verleden herinnert.  Alle macht, rijkdom en kennis zijn verenigd in het personage van de gebaarde prelaat, die als heilige een brug slaat tussen de alledaagse werkelijkheid en een sprookjesachtige wereld, waar iemand bezig is ’s nachts cadeautjes in de huizen te werpen.

De Sint is de link naar het bovenaardse. Het spektakel is naar de kinderen toe gericht, maar het laat zien hoe de kerk zichzelf wil zien als de onmisbare schakel naar het hiernamaals. Het menselijke leven is een proces dat op het uiteinde gericht is een keuze te maken. Net zoals Sinterklaas met cadeaus komt voor de kinderen, zo komt ook de kerk met haar geestelijke gaven.

Om het voor kinderen aannemelijk te maken wordt Sinterklaas in scène gezet met een menigte Zwarte Pieten, in potsierlijke pakken en voorzien van gouden oorringen en armbanden die herinneren aan eeuwen van onderwerping, slavernij en de verdierlijking van Afrikaanse mensen. We kunnen ons daar niet met een schouderophalen vanaf maken. Dat is kwetsend, geringschattend en vernederend voor een groeiend aantal medeburgers.

In mijn tijd was er een Zwarte Piet per Sinterklaas, maar door de overdaad van onze moderne tijden is het nu een kleine carnavalsoptocht geworden, waarin bij klaarlichte dag verklede volwassenen zich als zwarte clowns voordoen.