Boek of literatuur?

De koran is net zoals de Bijbel of de Ilias van Homerus de schriftelijke neerslag van een orale literatuur die ooit bestaan heeft, en die door het schrift in de vergetelheid is geraakt.

Northrop Frye beweerde dat de bijbel geen boek is maar een literatuur. Een verzameling boeken die bij elkaar horen in de tijd en in de ruimte, maar waarin zeer uiteenlopende dingen aan bod komen, met een heleboel inconsistenties, tegenstrijdigheden en dubbele passages.

De Koran komt in de tijd na de Thora en de Bijbel en verwijst naar zijn voorgangers. Hij bouwt er als het ware op verder en beweert de voltooiing te zijn van het openbaringsproces. Erna is de Openbaring, in de zin van God die zich van een boek bedient om zich rechtstreeks naar zijn schepselen te richten, afgelopen en gedaan.

Ik heb dat altijd goed nieuws gevonden, dat het daar gestopt is met Goddelijke ingevingen. Iedereen die zich later nog voor profeet uitgeeft is een bedrieger. Dat lucht op.

Het lezen van die oude literatuur die op zo een bijzondere wijze tot stand is gekomen vergt natuurlijk enige voorkennis en vertrouwdheid met de tijd waarin deze teksten zijn ontstaan, als poëtische vertelling. Er waren toen voordrachtkunstenaars – dat zal je bijzonder aanspreken – die dat allemaal uit het hoofd  konden opzeggen, telkens weer, en die het weer aan hun nakomelingen aanleerden.

Op die manier moeten we ook de figuur van de profeet Mohamed begrijpen, als iemand die op zijn tijd een bijzondere indruk heeft gemaakt en wiens woorden en daden aanleiding gaven tot vertellingen. Het was zeker geen doetje en ook geen heilig paterke. Hij wist wel degelijk toe te tasten wat vrouwelijk schoon betreft.

Dat verklaart onder meer de heel andere houding van de Islam in vergelijking met het Christendom, ten opzichte van de seksualiteit. Paulus heeft ons opgezadeld met verschrikkelijke complexen daarover, die ons heel veel schade hebben berokkend.

Sommige geplogenheden die in die tijd, met zijn korte levensverwachting en zijn precaire levensomstandigheden wellicht normaal waren, komen nu schokkend over.