De onzen

De jezuïetenorde vond kort na 1600 een nieuwe bakermat.

Contemplatie en meditatie vormen de grondslag van de opmerkelijke spiritualiteit van de jezuïeten.  Wanneer de orde begin zeventiende eeuw door het succes en de internationale verspreiding uit elkaar dreigt te spatten, ontstaan spanningen, bijvoorbeeld omtrent de Spaanse dominantie binnen de centrale organen van de orde.

Om iets aan de middelpuntvliedende krachten te doen moeten de leden opmerkelijk genoeg meer bidden en mediteren zoals we gisteren zagen. De meditatie, vaak onder de vorm van contemplatie, wordt hier een instrument dat dient om een welbepaald beleid uit te voeren.

Binnen en buiten

Er wordt in de pennentwisten van die jaren vaak onderscheid gemaakt tussen binnen en buiten. Binnen de orde zijn we ‘onder de onzen’ en wordt vertrouwelijke informatie gedeeld, die de anderen, de ‘buitenwereld,’ onthouden blijft. Het is de basis van de dubbele moraal waarvan jezuïeten vaak verdacht werden. Naar binnen toe geldt een ander verhaal en heersen andere wetten dan naar buiten toe.

Die opdeling in het collectieve vlak weerspiegelt de opdeling tussen de binnen- en de buitenwereld van het individu.  De jezuïet zal met behulp van gebed en meditatie inwendig orde op zaken stellen, juist om in staat te zijn naar buiten toe een geordend en doeltreffend optreden te bewerkstelligen.

Door naar een inwendig zwaartepunt van vrede en sereniteit in jezelf te peilen, kun je naar buiten toe voldoende geduld en zelfbeheersing aan de dag leggen, om het doel naderbij te brengen. Het is een vorm van contemplerend en mediterend in het leven staan, en volop aan de schepping deelnemen, met behoud van je eigen innerlijke evenwicht.

Resultaat

Het is een houding die haar vruchten afwerpt zowel voor het individu, dat zich met een betere controle over het inwendige milieu beloond ziet, als ook voor de organisatie van de orde die de splijtzwammen zal weten te overwinnen, om een echt internationaal karakter aan te nemen. Het zijn groeipijnen, die worden overwonnen door een overwinning op zichzelf te behalen, berustend op spiritualiteit, waar ook een mystieke kant aan vast zit.

Voor zover het mediteren in staat is de geest tot ontspanning te brengen en je binnen te voeren in je eigenlijke innerlijk, krijg je de kans beter met jezelf overeen te komen. Daarbij komt het vaak tot mystieke ervaringen die allerlei vormen aan kunnen nemen. Het kan om een gevoel van overgave aan de harmonie van de kosmos gaan. Of het idee dat er contact met een andere werkelijkheid is geweest, en dat die van Goddelijke aard is.

Daarover later meer.

Afbeelding: Athanasius Kircher (Geisa, 2 mei 1602 – Rome, 27 november 1680)