Gestelde verwachtingen

Psychisch geweld doet zich overal voor waar mensen samenkomen.

Er zijn zo een drie grote milieus te onderscheiden bij de meeste mensen: thuis, het werk, de school, en dan natuurlijk nummer vier de vrije tijd, maar dat is niet een milieu en het kan van alles zijn. Een van de kenmerken van uitputting door psychisch geweld is dat je geen vrije tijd meer hebt, omdat – de angst voor – het geweld alles overneemt, en het vrije denken wordt belemmerd of uitgeschakeld.

Psychisch geweld is des te erger, en dat heeft het gemeen met pakweg pedofilie, naarmate het door figuren met gezag wordt gepleegd, zoals leraars met gezag over studenten, werkgevers over werknemers, of naargelang de hiërarchie in bedrijven. Ook erg is wanneer een hele groep zich tegen een lid keert, en iedereen er aan mee lijkt te doen.

Spiegel

Met de tijd, door scha en schande wijs geworden leren we omgaan met de druk die anderen op ons leggen, of de last die we op onszelf leggen. Het is goed tijdens de meditatiemomenten te leren die spanningsbronnen af te schakelen.

Als er onopgeloste conflicten in de boezem sluimeren, dan zullen die tijdens het meditatieproces vroeg of laat de kop op steken, en dan moet je daar toch eens mee afrekenen. Dat komt allemaal op tijd en stond en het is niet iets om bang voor te zijn, maar het is goed dat je het van bij het begin weet, dat de weg naar de verlichting niet altijd met rozen bezaaid is, en zo wel dat ze toch doornen hebben.

Je moet in de spiegel van je eigen ziel durven kijken. “De meditatieoefening is dan de voortzetting van het vanzelfsprekende maar ongenoemde psychische geweld dat er altijd al geweest is en een grote bron van lijden was, is en blijft,” zo schrijft Edel Maex.

Kunstbelichting

Het zou toch de bedoeling moeten zijn dat het mediteren de geest bevrijdt en niet knecht. Een van de manieren waarop dat soms wel gebeurt, is door allerlei rooskleurige verwachtingen te scheppen en de hunkering naar houvast en geborgenheid tegemoet te komen met valse beloften en een geïdealiseerde voorstelling van zaken.

Voor zover het gaat om een lijdende ziel, die hoopt eindelijk verlost te zijn van angst, pijn, woede of verdriet – schrappen wat niet past – is de verleiding soms groot een leraar of een gidsfiguur te zoeken en die op een voetstuk te plaatsen. Eindelijk heb je iemand gevonden die je ernstig neemt, die zegt wat goed is voor jou en hoe jij je in dit leven opstellen moet. De kwestie is of de aanbieder aan de overdreven verwachtingen kan voldoen.

Als dat niet het geval is dan zal de gekwetste ziel zeer teleurgesteld zijn. Als je erachter komt dat je om de tuin geleid werd, doet dat niet alleen pijn, maar ook de vruchten van de meditatie teniet.

Afbeelding: cover uit 1961. Het lelijke eendje van H. C. Andersen is een sprookje over psychisch geweld met een hoopgevend einde.