Organisatie

Eichmann leest Kant verkeerd.

Hannah Arendt voert aan dat Adolf Eichmann de plank misslaat, omdat hij de wederkerigheid tussen mensen, die impliciet in de categorische imperatief van Kant vervat is, niet erkent. Het enige wat Eichmann ervan onthouden heeft, is het idee dat zijn handelen in overeenstemming diende te zijn met de wet. Hij vernauwt het ethisch bewustzijn tot een toepassing van regels. Hij wil zijn opdracht uitvoeren zoals hij zich voorstelt dat de wetgever dat zou gewenst hebben.

Daar waar Kant de categorische imperatief baseert op het morele bewustzijn dat in de mens aanwezig is, waardoor elke denkende mens een wetgever is, is de Führer de wetgever in de wereld van Eichmann. Het veranderde toen hij belast werd met de uitvoering van de Endlösung, de eindoplossing die erin bestond het Joodse volk uit te roeien.

Besef

Op dat ogenblik, zegt Arendt, houdt hij ermee op te leven volgens de ethiek van Kant. Hij beseft dat zelf wellicht, want hij probeert zich te troosten met de gedachte dat hij niet langer meester van zijn eigen handelen was, en niet bij machte er iets aan te verhelpen.

Hij was niet tot zelfstandig denken in staat, en gebruikt constant slogans, stoplappen en zelfbedachte clichés, die zijn verwrongen wereldbeeld en zijn contactgestoordheid verdoezelen. De realiteit van de volksuitroeiing werd verpakt in ambtenarentaal (Amtssprache,) aan de hand van een eufemistische Sprachregelung, die de uitvoering van de uitroeiingspolitiek van Hitler min of meer verteerbaar maakte.

Eichmann was zijn hele leven lang een lid van verenigingen en was er steeds op uit zichzelf te definiëren aan de hand van de organisatie waarvan hij deel uitmaakte. Hij kon zich maar moeilijk voorstellen zelfstandig te denken buiten de geborgenheid van zo een georganiseerde groep.

Groep

Als jongen was hij al lid van de Wandervogel en het Jungfrontkämpferverband.

In 1933 slaagde hij er niet in lid van de Schlaraffia te worden, een soort vrijmetselaars alleen voor mannen. Het was de familievriend en de latere oorlogsmisdader Ernst Kaltenbrunner die hem de SS binnenloodste.

Op het einde van de tweede wereldoorlog wordt hij depressief wanneer hij er achter komt dat hij voortaan zou moeten voortleven van iets zonder lid te zijn.

Eichmann was niet hoogbegaafd. Arendt meldt dat hij niet slaagde in de humaniora en ook niet in de beroepsschool en alleen dankzij familiebemiddeling aan zijn eerste job raakte, als handelsreiziger. Arendt voegt eraan toe dat hij zowel tijdens zijn carrière bij de SS als tijdens het proces in Jeruzalem standvastig probeerde zijn gebrek aan opleiding te verdoezelen, en zelfs bloosde wanneer dit aan het licht kwam.

Afbeelding: Buchenwald. Eigen foto.