De vlucht omhoog

We kunnen in onszelf het beeld van de Drievuldigheid ontdekken;

Augustinus ziet een logische, zij het daarom nog geen chronologische volgorde in het ontstaan van de Goddelijke personen. De Vader brengt een gelijkwaardige Zoon voort. Vervolgens ontstaat uit de liefde die zich tussen de Vader en de Zoon voordoet, de derde Persoon. De missies van de Zoon en de Heilige Geest zijn verschillend van aard, maar tasten de eenheid niet aan.

De functies van de Zoon zijn o.a. de Incarnatie van het eeuwige Woord, Schepper en Bemiddelaar en Innerlijke Leermeester. De Heilige Geest vertegenwoordigt de Goddelijke liefde en wil als gave aan de wereld. Tevens is hij het bindteken tussen de Vader en de Zoon.

Imago trinitatis

Augustinus probeert vervolgens vingerafdrukken van de triniteit in de menselijke geest te identificeren, combinaties van drie verschillende maar gelijkwaardige elementen, waarbij het ene uit het andere voortkomt (zoals in de relatie tussen God de Vader en de Zoon) en vervolgens een derde, dat een product is van die twee, hen samenbindt (zoals de Heilige Geest).

De belangrijkste substantie in het menselijke bestaan is de de liefde.  Kan er een triniteit in onze liefde gevonden ? En ja hoor, onze liefde bestaat uit de volgende triade: i. degene die bemint, ii. de beminde, en iii. de Liefde zelf (VIII.10.14).  

Wat de ziel betreft, maakt Augustinus een onderscheid tussen de elementen die wel of niet tot het beeld van God behoren. Hij bestudeert het geheugen, hoe men tot kennis komt en wat wel of niet ware kennis is. Vaak beschrijft hij zijn zoektocht als een opstijging van de menselijke ziel van lagere naar hogere gebieden, totdat zij Gods Licht bereikt.

Liefde

Uitvoerig staat Augustinus stil bij het begrip ‘liefde.’ Allerlei soorten verlangens hangen ermee samen: naar kennis, zelfkennis, liefde, zelfliefde, met als hoogste vorm de liefde naar God, de hunkering naar Gods kennis of Gods liefde. Veel van onze verlangens leiden van God af.

Het imago trinitatis valt niet samen met het gewone ‘zelf’, aan de hand van de liefde. De liefde die zich in het hoogste deel van de ziel voordoet, is uitsluitend gericht op geestelijke zaken. Ware liefde is geestelijke liefde: het is liefde voor de geest van een ander, of voor God, de Heilige Drie-eenheid, die puur geest is. Begeertes die gericht zijn op materiële of fysieke zaken zijn van nature gebrekkig, want alles wat uit materie bestaat, is vergankelijk.

Afbeelding: Peter Paul Rubens, Drievuldigheid