Lusthof

God is onvindbaar geworden.

Ons mensbeeld is in de loop van de twintigste eeuw grondig bijgesteld en de erfzonde lijkt op het eerste gezicht zo een beetje vergeten. Er was de invloed van Darwin en Freud, en er was de holocaust. God is ermee opgehouden, zo lijkt het wel en het is afgelopen met de transcendentie van de mens. Hij is voortaan losgesneden van zijn bovennatuurlijke bestemming.

De mens is gewoon een dierlijk organisme, en maakt onderdeel uit van de natuur, die bepaald wordt door natuurwetten, waaraan de mens net zoals elk ander wezen onbewust gehoorzaamt. Ook de hoogste gevoelens, met name de liefde, drijven op de inwendige afscheiding van hormonen en de seksuele drift die er het gevolg van is. De hogere dimensie is weggevallen of verdacht gemaakt.

Dimensie

De libido is de drijvende kracht en ons gedrag wordt bepaald door neodarwinistische motieven, die er ons toe drijven dingen te doen die uiteindelijk erop gericht zijn ons DNA te verspreiden.

Waarom zouden we nog naar het hogere streven? Heeft het nog zin de ziel te louteren door de lusten te versterven, om los te komen van onze aardse verlangens, teneinde op te stijgen naar een ontmoeting met God. Is dit alleen nog literatuur? De kerk heeft de fatale vergissing begaan, zich blind te kijken op een totaal achterhaald en bekrompen visie op de seksualiteit, en zich zodoende aan de erfzonde vast te klampen. Daardoor is de trein naar de moderniteit gemist.

Verdringing

In de nasleep van de Freudiaanse revolutie zijn we er met zijn allen achter gekomen dat het nergens goed voor is onze seksuele impulsen te verdringen. Wanneer we ze de deur uit proberen te zetten, komen ze langs de ramen weer naar binnen. Onderdrukking van onze verlangens maakt ons neurotisch gestoord, en belet onze harmonieuze ontplooiing. Het ‘ik’ is van zijn troon gestoten, niet langer de kapitein van het schip, maar veeleer de uitvoerder van de bevelen van het onbewuste.

De theologie gaat na de rampzalige twee wereldoorlogen de confrontatie aan met de filosofie van het existentialisme, om met Huub Mous te spreken. “De God na Auschwitz werd een God die zichzelf ontkende, die zich ontledigde, die aan zich zelf twijfelde. Een lijdende God die alleen nog een God kan zijn, omdat hij uit de wereld verdwijnt.”

Afbeelding: Sigmund en Anna Freud