Ziekelijke begeerte

De drift dient getemd te worden.

Augustinus, gekweld door wroeging omtrent de uitspattingen die hij in zijn jonge jaren beging, droomt van een leven zonder geslachtsdrift, en zou willen dat de seksualiteit aan de rede zou onderworpen zijn, en niet omgekeerd. “Welke minnaar van de wijsheid en van de heilige vreugden, die in een huwelijk leeft, maar volgens de vermaning van de apostel ‘zijn vat in heiliging en eerbaarheid weet te bezitten, niet in de ziekte der begeerte, zoals de heidenen die god niet kennen’, zou toch niet liever, wanneer dat mogelijk was, zonder deze wellust kinderen verwekken? Zo zou ook bij deze taak, de verwekking van een nageslacht, de daartoe geschapen lichaamsdelen de geest dienen net als de andere ledematen elk met zijn eigen werkzaamheid, die door de wenk van de wil bewogen, en niet door de hitte van de wellust opgejaagd worden? (De civitate Dei, XIV, 16)

Paulus

We zien hier een citaat in het citaat.  Die apostel naar wie Augustinus verwijst is natuurlijk Paulus, meer bepaald 1 Thessalonicenzen 4: 3-5. “Want dit is de wil van God, uw heiligmaking: dat gij u onthoudt van de hoererij; Dat een iegelijk van u wete zijn vat te bezitten in heiligmaking en eer; Niet in kwade beweging der begeerlijkheid, gelijk als de heidenen, die God niet kennen.”

In het Latijn staat er vas (hier gespeld: uas), wat letterlijk “vat” of “vaas” betekent. Paulus schreef in het Grieks, dat toen de taal van de intellectuele elite was, en hij gebruikte het woord skeuoV, wat ook “vaas” of “ huisraad” betekent. Vrij algemeen wordt aangenomen dat het in dit geval voor “vrouw” staat.

Vermaningen

Paulus van Tarsus mag als de oprichter van de wereldwijde kerk beschouwd worden, die losbreekt uit het Joodse kader, en is ook weer iemand met een ongunstige mening over de menselijke seksualiteit. In de eerste brief aan de christenen in Thessaloniki vermaant hij hen om zich strikt aan de regels te houden: zeker geen ontucht (fornicatio) en zelfs met de eigen echtgenote geen hartstocht (morbus desiderii). De geslachtsdrift komt hier overeen met een ziekelijke begeerte.

Paulus en Augustinus zijn in grote mate verantwoordelijk te stellen voor de gewrongen houding ten opzichte van de seksualiteit die de Latijnse kerk kenmerkt, zoals we reeds eerder opmerkten.

Afbeelding: Albrecht Dürer, Paulus (rechts) in het gezelschap van Marcus (links) Diptychon van Sankt Bütten 1526