Honden van de heer

De dominicanen speelden een grote rol.

De Catholic Encyclopedia noemt Augstinus de “grootste van alle Kerkvaders” en “een filosofisch en theologisch genie van de eerste orde” en zijn invloed wordt “zelfs niet door die van Thomas van Aquino geëvenaard.” Voor katholieken is dit een straffe uitspraak. Laatstgenoemde is niet een van de minste figuren in de kerkgeschiedenis.

Thomas Aquinas, zoals hij ook wordt genoemd, geboren in Roccasecca, ± 28 januari 1225 en overleden in Fossanova, 7 maart 1274 is de grootste filosoof en theoloog van zijn tijd, gekenmerkt door de scholastiek, de filosofie die in onze contreien de middeleeuwen overheerste. Het ging om een logische manier van denken in tegenstellingen, een vorm van dialectiek.

Summa

Zijn hoofdwerk, de Summa theologiae, vormt het toppunt en meteen ook het einde van deze vroege manier van wetenschap bedrijven en onderwijzen, die nog sterk onder de invloed van het geloof stond. Tot op vandaag blijft Thomas voor veel katholieke theologen de toetssteen  van de moraal. Hij vat de kennis van zijn tijd samen en bouwt daarbij verder op onder meer Paulus en Augustinus.

Hij is de meest invloedrijke systematische denker op theologisch en wijsgerig gebied uit de middeleeuwen, met een scherp gevoel voor mysterie. Steeds gaat het in zijn werken om God: alle andere dingen zijn relevant voor zover ze betrekking op God hebben. Daarbij is hij zeer precies in de taal die we voor God gebruiken: wat kunnen we nog wel zeggen, en waar houdt onze kennis op? Hij zal nooit de grens overschrijden en zichzelf een Goddelijk gezag aanmeten.

Bijbelvast

Alles wat we weten is steeds tot de Bijbel terug te voeren.  De Schrift staat steeds centraal en allerlei vragen die de tekst van de Bijbel oproept komen uitgebreid aan bod.

Het middeleeuwse denken streeft naar ordening op grond van een samenhangend kader, waarbij de toenmalige kennis steeds in harmonie met de openbaring werd gehouden. Het beeld dat bij uitstek dit tijdperk samenvat, is de 13e-eeuwse gotische kathedraal, een encyclopedie van steen die de scholastiek in visuele termen vertaalt, waar alles zijn vaste plaats en betekenis heeft.

Wat niet wegneemt dat Thomas zelf op een aantal punten bleef doordenken en wel eens van mening veranderde als nieuwe informatie daartoe noopte, zodat de dingen die hij schrijft gelezen moeten worden als het huidige beste antwoord. Hij was kritisch ingesteld, maar in latere tijden werden zijn standpunten meer een meer onwrikbaar geïnterpreteerd.