De macht van de beelden

Het Frans heeft het woord ‘grime’ aan het Germaans ontleend, maar wij zijn het in latere tijden weer bij de Fransen gaan halen als we grimeren in het theater bedoelen. De Duitsers kennen het woord ‘schmink.’ Dat  is een “stof die men gebruikt om zichzelf er anders uit te laten zien dan men is.”

Schmink volgens een Duits lexicon is de „farbliche Gestaltung von Haut, Augen oder Gesicht.“ Moeilijk te vertalen. ‚De huid, ogen of het gezicht met kleuren vorm geven.‘ In de vijftiende eeuw wordt schmink in een oud duits latijn vertalend woordenboek vertaald als “faciem coloribus polluere,” of het gezicht met kleuren bezoedelen.

Het woord schminken gaat terug op het late middenhoogduits ‘smicken’ tot ‘smincken.’ De oorspronkelijke betekenis is vermoedelijk iets in de zin van smeren of uitstrijken. Het gaat ook nu nog om gekleurde smeerstoffen die van pas komen in de schminkkamer bij televisieopnames, of voor toneelspelers die er anders dan normaal willen uitzien.

Kinderen vinden het vaak heerlijk in pakweg een dier om-geschilderd te worden, tijdens feesten zoals Carnaval of Halloween. Het kan ook een themafeestje zijn. Cowboy en indiaan bijvoorbeeld, of piraten. Dat kind zit nog altijd in elk van ons. Van vele natuurvolkeren is bekend dat ze gekleurde smeersels gebruiken om zich mooier te maken of in tijdens rituele omstandigheden. Ze maken die zelf met behulp van aarde en water.

De aangebrande Duitse filmcoryfee Leni von Riefenstahl heeft daar in de jaren zeventig van de vorige eeuw een prachtig boek over uitgebracht dat ik ooit heb gekocht. Zie https://en.wikipedia.org/wiki/The_Last_of_the_Nuba. Bijzondere vrouw, die bijzondere dingen deed maar helaas fout.

Ze wekt bewondering op, maar ze ergert ook. In de jaren dertig was ze wellicht de beste vrouwelijke cineaste ter wereld, maar omdat ze voor Hitler werkte, en daar later maar weinig spijt over betoonde, staat ze in een kwaad daglicht. Zie ook de prachtige tweedelige documentaire uit 1993: Die Macht der Bilder. (The Wonderful Horrible Life of Leni Riefenstahl.) 197 Min., Regie: Ray Müller